نمایش خبر نمایش خبر

استخرهای 2منظوره راهکاری برای افزایش درآمدکشاورزان

استخرهای 2منظوره راهکاری برای افزایش درآمدکشاورزان



 به گزارش هفته نامه افق کویر، زيست‌ شناسی دريا به‌ بررسي‌ و مطالعه‌ خواص‌ محيط‌ آبي‌، بيولوژي‌ آبزيان‌ و فعاليت‌هاي‌ آبزي‌پروري‌ مي‌پردازد؛ يعني‌ برخلاف‌ دو گرايش‌ علوم‌ جانوري‌ و علوم‌ گياهي‌ كه‌ در آنها بيشتر موجودات‌ خشك‌زي‌ مطالعه‌ مي‌شوند اين‌ گرايش‌ جانوران‌ و گياهان‌ آبزي‌ را بررسي‌ و مطالعه‌ مي‌كند. گرايش‌ زيست‌ دريا علاوه‌ بر بررسي‌ فيزيولوژي‌ آبزيان‌ به‌ مطالعه‌ اكولوژي‌ دريا يعني‌ بررسي‌ آلودگي‌ آب‌ درياها و تأثير آن‌ بر محيط‌ دريا مي‌پردازد. دراین باره گفتگویی با یکی از همشهریان بافقی که در این رشته فعالیت دارد، صورت گرفته است.
افق کویر لطفا خودتان را معرفی بفرمایید؟
" محمد علي سالاري علي‌آبادي" هستم، دکتري بيولوژي دريا که در حال حاضر عضو هيئت علمي رسمي قطعی با مرتبه علمی دانشیاری گروه زیست شناسی دریا دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر وابسته به وزارت علوم با 25 سال سابقه کار مي‌باشم.
افق کویر لطفا از دوران کودکی تا دستیابی به اخذ مدرک دانشگاهی صحبت نمایید؟
در سال ۱۳۴۶ در روستای حکیم آباد از توابع سبزدشت متولد شدم. دوران ابتدایی و راهنمایی را در همان محل سپری نموده و در سال ۱۳۶۱ جهت ادامه تحصیل به بافق آمدم. دوران متوسطه را در دبیرستان شهید رجایی در رشته علوم تجربی به پایان رساندم. سال ۱۳۶۵ در رشته زیست شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان مشغول به تحصیل و در سال ۱۳۶۹ فارغ التحصیل شدم. سپس سال ۱۳۷۲ در رشته زیست شناسی ماهیان دریا در دانشگاه شهید چمران اهواز شروع به تحصیل نموده و پس از اخذ مدرک کارشناسی ارشد، مدرک دکترا خود را در رشته زیست شناسی جانوران دریا در همان دانشگاه به اتمام رساندم.
افق کویر از سوابق کاری خود بگویید؟
در حال حاضر، عضو انجمن های علوم و فنون دریایی، زیست شناسی، زیست فناوری، اقیانوس شناسی، ماهی شناسی، علوم ایمنی و اکولوژی ایران هستم. ضمناً عضو دائم انجمن اینوک (Inter-Islamic Science and Technology Network on Oceanography, Izmir, Turkey) متعلق به کشورهای جهان اسلام می باشم. همچنین عضو انجمن جهانی آبزی پروری (WORLD AQUACULTURE SOCIETY (WAS)) نیز هستم.
دارای پنج کتاب تالیف یا ترجمه
افق کویر در چه زمینه هایی تحقیقات و داوری داشته اید؟
زمینه تحقیقاتی بنده، بیولوژی سلولی و مولکولی ماهیان، ژنتیک جمعیت و زیست فناوری آبزیان، ژنومیکس، پروتئومیکس و اکولوژی دریا است. داوری بیش از ۲۰ مجله علمی پژوهشی داخلی و ۱۵ نشریه علمی پژوهشی بین المللی و خارجی را به عهده دارم. در سابقه کاری بنده مجری مسئول حدود ۱۵ طرح تحقیقاتی ملی و منطقه ای و بیش از ۹۰ مقاله علمی پژوهشی داخلی و 42 مقاله علمی پژوهشی به زبان انگلیسی هستم. من حدود ۱۵ دانشجوی دکترا در شرف دفاع و یا دفاع شده دارم و دارای چهل و دو عدد مقاله ارائه شده در کنفرانس های بین المللی در کشورهای مختلف هستم. 5 کتاب تالیف یا ترجمه دارم که شامل حیات در دریاها (آب سنگهای مرجانی)، آبزی‌پروری خرچنگ گلی، تاثیر آلاینده های زیستی بر تولیدمثل ماهیان استخوانی، درسنامه زیست شناسی دریا و کتاب اکولوژی دریا می باشم. ضمنا بنده کارشناس رسمی قوه قضائیه در امور منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست نیز هستم.
افق کویر آخرین کار مهم تحقیقاتی شما چه بوده است؟
رفتن به فرصت مطالعاتی در کشور اسپانیا به مدت یک سال در آگوست سال ۲۰۱۹ بوده است. در دانشگاه پلی تکنیک کارتاژنا (Polytechnic University of Cartagena (UPCT)) با آقای دکتر رائول زورنوزا یک کار تحقیقاتی مشترک تحت عنوان بررسی اثرات فیزیکی و شیمیایی بر پخش و پراکنش پرتاران دریای خزر اجرا کردیم که هنوز هم ادامه دارد، این کار به دلیل وقوع کووید ۱۹ یا کرونا در حال حاضر متوقف شده است و امیدوارم به زودی زود بتوانیم با همکاری دانشگاه کارتاژنا این پروژه را به اتمام برسانم.
در گذشته تصور عموم بر این بود، ماهی در دریا تكثیر، تولید و صید می‌شود
افق کویر با توجه به اینکه تحصیلات شما در زمینه جانوران دریایی است آیا غیر از ماهی تیلاپیا، قزل آلا و خاویار می توان از کویر ماهی استحصال کرد؟
در گذشته تصور عموم بر این بود، ماهی در دریا تكثیر، تولید و صید می‌شود، از سال‌ها قبل، بیابان‌های ایران و خصوصا آب‌های شور نیز به محلی برای پرورش ماهی تبدیل‌شده است. تیلاپیا، دومین ماهی تولیدی جهان پس از كپور ماهیان است كه در بیش از 140 كشور جهان پرورش داده می‌شود. بنده افتخار همکاری با مرکز تحقیقات ملی آبزیان آبهای شور بافق به مدت2 سال در سال های ۷۵ و ۷۶ رادارم.
گوشت ماهی تیلاپیا از نظر شیلاتی دارای اهمیت زیادی است
در آن زمان ماهی کفال اهمیت بیشتری برای مرکز داشت اظهار نظر در مورد اینکه کدام ماهی مناسب است کار آسانی نیست زیرا جهت سازش و سازگاری ماهی نیاز به مطالعات تحقیقاتی گسترده می باشد که با گذشت زمان مشخص شده علاوه بر ماهی خاویاری جنس فیل ماهی، ماهی تیلاپیا نیز قدرت سازگاری با این زیست بوم را دارد و مناسب جهت پرورش می باشد. ماهی تیلاپیا یک ماهی مقاوم در برابر بیماری و در برابر آب با کیفیت پایین و همچنین دارای سازگاری با شرایط متنوع زیست محیطی می باشد میزان رشد بالا و سریع و همچنین قابلیت پرورش متراکم از مزایای این ماهی بوده و همچنین گوشت ماهی تیلاپیا از نظر شیلاتی دارای اهمیت زیادی است.
استفاده از استخرهای 2منظوره کشاورزی و پرورش ماهی
افق کویر به نظر شما در منطقه بافق که منطقه‌ای است که عمده کشاورزان آن به سراغ پسته رفته اند آیا می‌توان با احداث استخرهایی به پرورش ماهی پرداخت؟
استفاده از استخرهای 2منظوره کشاورزی و پرورش ماهی، که راهکاری برای افزایش درآمدکشاورزان می باشد.
چینی‌ها؛ قراردادی در قالب اجاره بلندمدت با شیلات دارند
افق کویر اینکه می گویند شرکت‌های خارجی (چینی) اقدام به ماهیگیری در خلیج فارس دارند چه مدت زمان نیاز به جایگزین ماهی های صید شده می باشد؟
مدتی است که حضور صیادان چینی در آب های ایران خبر ساز شده و هر از گاهی هم پاسخ هایی متناقض از سوی مسئولان شنیده می شود چینی‌ها قراردادی در قالب اجاره بلندمدت با شیلات دارند و از فناوری صید ماهی در عمق ۲۰۰ متری برخوردارند که این فناوری در میان شناور‌های صیادی ایران وجود ندارد اما نداشتن فناوری صید عمیق نمی‌تواند توجیهی برای واگذاری مجوز این کار به دیگر کشور‌ها باشد. خلیج‌ فارس و دریای عمان به ترتیب دارای ۹۰۰ و ۱۲۰۰ گونه مختلف دریایی هستند. بهره¬‌برداری بیش از اندازه از منابع دریایی به‌صورت مستقیم و غیر مستقیم بر محیط زیست و در نهایت زندگی خود انسان¬‌ها تاثیرات به شدت منفی می¬‌گذارد. زمان بازسازی ذخایر بسته به گونه آبزی متفاوت و بین یک تا ده سال طول می کشد.
نزدیک به 28هزار گونه شناخته شده موجود از ماهی
افق کویرآیا تمام ماهی های دریا که مخلوق خدا هستند؛ شناسایی شدند و گونه های جدید اضافه شده است یا خیر؟
ماهی‌ها بیش از نیمی از گونه‌های مهره‌داران را شامل می شوند و نزدیک به 28 هزار گونه شناخته شده موجود از ماهی داریم که نزدیک به 27 هزار گونه ماهی استخوانی، 970 گونه غضروف ماهیان (شامل کوسه، پرتوماهی و …) هستند. کارل فون لینه (به فرانسویCarl von Linné ) گیاه‌شناس و پزشک سوئدی و پایه‌گذار نظام امروزی طبقه‌بندی گیاهان و جانوران بود وی در حدود دو و نیم سده پیش شروع به مطالعه علمی گیاهان کرد.
hnhلینه نام‌های طولانی و بی‌ضابطه رایج آن زمان را با نام‌های کوتاهی مانند Physalis angulata جایگزین کرد که امروزه نیز به‌کار می‌رود. باید بگویم که خیر، هنوز بسیاری از گونه ها ناشناخته هستند و هر روز تعدادی گونه جدید شناسایی و یا برخی از گونه های موجود منقرض می شوند.
می‌توان با ترکیب ژن های موجودات مختلف با یکدیگر گونه های جدیدی خلق کرد
افق کویر در برخی کلیپ ها تصویری از جانورانی عجیب مشاهده می شود (ماننده پری دریایی یا موجودات با بدن انسان) آیا این صحت دارد؟
خیر؛ بسیاری از این کلیپ ها ساخته فضای مجازی هستند ولی در عین حال در بسیاری از موارد گونه‌های نادری نیز وجود دارند که توسط افراد سودجو با بزرگنمایی، اذعان می نمایند که گونه های جدید می باشند در صورتی که اینها از نواقص ژنتیکی و نادر می باشد که قادر به تولید مثل و تکثیر نیستند. ناگفته نماند در آزمایشگاه‌های علوم زیستی و زیست فناوری می‌توان با ترکیب ژن های موجودات مختلف با یکدیگر گونه های جدیدی خلق کرد که در بسیاری از موارد می‌تواند تهدیدی برای انسان و زیست‌بوم کره زمین باشد. در گذشته دانشمندان علوم زیستی برای شناسایی گونه های جدید از صفات مورفومتریک و مریستیک بهره می‌جستند اما امروزه با پیشرفت علم ژنتیک علاوه بر ویژگی‌های مورفولوژی نیاز به تایید ژنتیکی برای شناسایی و ثبت گونه‌های جدید می باشد.
نهنگ‌ها صدای یکدیگر را از کیلومترها دورتر می شنوند
افق کویر: برخی جانوران صدای انسان را تقلید می کنند آیا در دریا هم وجود دارد؟
اگرچه انسان توانست با اهلی کردن حیوانات مختلف از آنها استفاده کند اما هنوز اسرار زیادی درمورد اینکه چرا برخی از وحشی ترین حیوانات مطیع انسان شدند، وجود دارد. نهنگ‌ها با صداهای آوازگونه با یکدیگر صحبت می‌کنند. آن‌ها می‌توانند صدای نهنگ‌های دیگر را از کیلومترها دورتر بشوند و پیام را دریافت کنند.
نهنگ ها در خلیج فارس یافت نمی شوند
نهنگ‌ها به صورت گروه‌های بزرگ سفر می‌کنند و از آن‌جاکه برای گرفتن طعمه از شگردهای فریب‌دهنده استفاده می‌کنند، درطول شکار از یکدیگر کمک می‌گیرند. جالب است بدانید که نهنگ ها می توانند از یک نیمکره با نهنگ‌های همنوع خود در نیمکره دیگر ارتباط صوتی برقرار نمایند. و معمولاً از کریل ها که جانداران کوچکی هستند تغذیه می کنند، نهنگ ها در خلیج فارس یافت نمی شوند و تنها برای مرگ به ندرت وارد خلیج فارس می‌شوند و اگر وارد خلیج فارس شدند سرنوشتی به غیر از مرگ نخواهند داشت و آن به دلیل کمبود غذا و عمق کم خلیج‌فارس است.
به علت شرایط نا مساعد آب و هوایی در خشکی زندگی وجود نداشت
افق کویر: اینکه می‌گویند منطقه بافق زیر آب بوده و فسیل های زیادی در مناطق کوهستانی مشاهده می شود، در مطالعات علمی شما صحت آن را تایید می کنید و. در این باره توضیح دهید؟
4/4 میلیارد سال پیش همه کره زمین زیر آب بود و قاره‌های کنونی زمین سه میلیارد سال پیش از اقیانوس‌ها سر برافراشتند. زمین سیاره‌ای منحصر بفرد در منظومه شمسی است که در آن آب و اکسیژن و نیتروژن که برای حیات ضروری‌اند، وجود دارد. اولین موجودات زنده حدود سه میلیارد سال پیش و اولین دایناسورها حدود 150 میلیون سال پیش در زمین ظاهر شدند. در دوره اوردوویسین به علت شرایط نا مساعد آب و هوایی در روی سطح زمین زندگی هنوز محدود به آبها بود و در خشکی زندگی وجود نداشت، بی مهرگان دریایی، پابرسران (مانند اختاپوس)، نرم تنان و نخستین مهره داران به نام ماهیهای اولیه در این دوره از کره زمین به وجود آمده اند. پس با این توضیحات میتوان فسیل های دریایی را در بافق مشاهده نمود و صحت دارد.
ماهی های پرورشی دارای چربی بیشتر و امگا 3 کمتر
افق کویر: آیا طعم ماهی دریا با طعم ماهی استخرها فرق دارد و چه طور می توان این دو را از هم تشخیص داد؟
در مورد ماهی پرورشی و دریا باید گفت، عمده تفاوت این دو دسته ماهی در طعم‌شان است. ماهی‌های دریا تغذیه آزاد دارند و بسته به نوع ماهی که گیاهخوار، گوشت‌خوار یا هردوی آنهاست، مزه و طعم گوشتش با ماهی پرورشی که تغذیه کنترل‌شده‌ای دارد، متفاوت است. مساله دیگر این که ماهی پرورشی چون در تراکم بالا پرورش داده می‌شود لازم است برای آنها در استخرشان از برخی داروها و مواد ضدعفونی‌کننده استفاده شود بنابر این ماهی های دریایی فاقد آنتی بیوتیک هستند. تفاوت دیگری که بین ماهی پرورشی و دریا وجود دارد در این است که برخی املاح موجود در ماهی‌های آزاد مانند ید که منشا آن دریاست، در ماهی پرورشی به میزان قابل توجهی وجود ندارد. شاید در مجموع بتوان گفت ماهی دریا بر ماهی پرورشی ارجح است ولی اگر ماهی دریا به روشی حمل و نگهداری،‌ تخلیه و حتی عرضه شود که به کیفیت آن صدمه برساند در این شرایط ماهی پرورشی اولویت پیدا می‌کند. ماهی های پرورشی عموماً چربی بیشتر و امگا 3 کمتری نسبت به ماهی های دریایی دارند پس ماهی دریایی بهتر است. ماهی پرورشی و دریایی از شکل ظاهری گوشت و میزان چربی براحتی قابل تشخیص از یکدیگرند.
عوامل انگلی و قارچی و بیماری‌زا در آب شورکنترل می شود
افق کویر: آب شیرین و شور در طعم ماهی چه تاثیری دارد؟
تنوع فرم در ماهیهای آب شیرین محدود است و غالبا شکل آنها شبیه به ماهیهای عمومی می باشد. اما؛ این تنوع فرم در ماهیهای آب شور بسیار بیشتر است. ماهی پرورشی در آب شور با توجه به شور بودن آب، دارای طعم و مزه مطلوب‌تری نسبت به ماهیان پرورش در آب شیرین است، علاوه بر این شوری منابع آب، باعث شده تا عوامل انگلی و قارچی و بیماری‌زا کنترل و همین امر باعث تولید ماهی سالم می گردد.
افق کویر: در داستان ها آمده نهنگ ها انسان ها را می بلعیدند و انسان در آنجا زندگی می کرده (در شکم نهنگ )آیا ثابت شده است؟
زنده ماندن یونس پیامبر در شکم نهنگ یک معجزه خداوندی است، معجزه متکى به نیروى الهى است و هرگز به معناى انجام یک محال‌ عقلى و به معناى برهم زدن قانون علیّت نیست.
تنوع زیستی درخلیج فارس بیشتر از دریای خزر
افق کویر: تنوع ماهی در دریای خزر یا عمان بیشتر است ؟
بطور كلي هر چه از استوا به سمت قطب مي رويم تنوع كاهش مي یابد. ولي تعداد افراد گونه افزايش مي یابد. به تعداد موجودات يا گونه هاي موجود در يك محل تنوع گويند و به تعداد افراد يك گونه تراكم گويند. مهمترين عامل بالا بودن تنوع زيستي در خليج فارس نسبت به درياي خزر، باز بودن خليج فارس از طريق تنگه هرمز مي باشد و از اين طريق براحتي گونه ها مي توانند وارد خليج شوند با بررسي صيد لنج هاي صيادي خليج فارس متوجه مي شويم كه بسياري از گونه هاي صيد شده مهاجر و غير بومي اند.
آب خليج فارس شورتر از خزر
آب خليج فارس شورتر از خزر است) شوري خليج فارس ppt 35 وشوري خزر ppt 11) و آب هاي شور زيستگاه مناسبتري براي كثرت تنوع زيستي درمقابل درياچه هاي شيرين مي باشد. علي الرغم آنكه درياي مازندران دو برابر خليج فارس است و چنانچه با ميانگين متوسط خليج فارس يعني m 30 فرض شود، بيش از دوبرابر سطح ايران را مي پوشاند، ولي تنوع زيستي در درياي مازندران بسيار پايين است.
عمق بسيار بالاي خزر سبب لايه بندي حرارتي
مهمترين عوامل بالا بودن تنوع زيستي در خليج فارس نسبت به خزر، بسته بودن درياي مازندران است با وجود آنكه خزر از طريق ولگا به آبهاي آزاد راه دارد اما امكان مهاجرت آبزيان از ساير درياها وجود ندارد. عمق بسيار بالاي خزر سبب لايه بندي حرارتي گرديده يعني آنكه آبها شامل سه طبقة اپي ليمنيون، متا ليمنيون و هيپوليمنيون مي باشد، كه خود از عوامل محدود كننده جامعه آبزيان است مانند محدوديت در اكسيژن و مواد مغذي و حرارت. درياي خزر بعلت قرار گرفتن در عرض جغرافيايي بالاتر نسبت به خليج فارس و كاهش دما (از استوا به قطب كاهش دما داريم)، تنوع بسيار پايين است.
دریای خزر 124 گونه و خليج فارس 650 گونه
بطوركلي، تنوع گونه اي در مناطق نزديك استوا زيادتر از مناطق دور است و هرچه از استوا به قطب پيش برويم، تنوع كاهش مي یابد و تعداد و تراكم زياد مي شود. در خزر 124 گونه و در خليج فارس 650 گونه وجود دارد. در درياي خزر به علت عمق زياد آب و فشار ناشي از ستون آب، امكان استفاده از بستر دريا جهت جامعه آبزيان كف زي يا بنتوزها وجود ندارد و جامعه بنتيك منحصر به نواحي كم عمق كرانه اي و ساحلي است ولي در خليج فارس در تمامي قسمتها بدليل عمق كم بنتوزها وجود دارند.
سطح دریای خزر پائین‌تر از سطح دریاهای آزاد
افق کویر: برخی معتقدند سمت سواحل دریای خزر به سمت ایران ماهی کمتری نسبت به سواحل کشورهای مجاور وجود دارد آیا حقیقت دارد؟
خیر، کاملا بر عکس است. قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دریای خزر چیزی نبود جز یک دریای بسته که به‌گونه‌ای تئوریک، و نه در عمل، میان ایران و شوروی پیشین تقسیم می‌شد آن‌گونه که بیش از 85 درصد از کرانه‌های خزر در داخل مرزهای شوروی قرار می‌گرفت و کمتر از 15 درصد از کرانه‌های خزر به ایران تعلق می‌گرفت. پس از فروپاشی سرزمینی اتحاد شوروی، چهار کشور نوین (فدراسیون روسیه، جمهوری آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان) در کرانه‌های 85 درصدی شوروی پیشین را با هم شریک شدند بی‌آنکه در مرزهای ایران کمترین تغییری حاصل شده باشد. سطح دریای خزر پائین‌تر از سطح دریاهای آزاد است و اکنون (ابتدای سده بیست‌ویکم) ۲۶ تا ۲۸ متر پایین‌تر از سطح دریا است. خط ساحلی دریا حدود ۷ هزار کیلومتر، مساحت آن ۳۷۱ تا ۳۸۶ هزار کیلومترمربع (یک و نیم برابر خلیج فارس) و حجم آب آن نیز ۷۸۷۰۰ کیلومتر مکعب است.
تنها راه نجات آبزيان درياي خزر اقدام مشترك پنج كشور ساحلي است
افق کویر: آیا برای صید ماهی ها در دریای خزر رژیم حقوقی تعیین شده است؟
رژیم حقوقی دریای کاسپین یا رژیم حقوقی دریای مازندران یکی از مهم‌ترین مسائل دریای کاسپین است که پس از فروپاشی شوروی، ظهور و بروز بیشتری پیدا کرد. پنجمین اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای کاسپین در تاریخ ۲۱ مرداد ۱۳۹۷ هجری شمسی برابر با ۱۲ اوت ۲۰۱۸ میلادی در شهر آق‌تاو برگزار گردید. در پایان این نشست متن کامل کنوانسیون رژیم حقوقی دریای کاسپین به امضای پنج کشور ساحلی روسیه، ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان و ایران رسید. تنها راه نجات آبزيان درياي خزر اقدام مشترك پنج كشور ساحلي است، درياي خزر تنها دريايي نيست كه ذخاير آن كاهش پيدا كرده و گونه هاي آن در حال انقراض است و در خيلي از درياها و اكوسيستم ها اين اتفاق افتاده وبرخي كشورها با برنامه ريزي و استفاده از تجارب ساير كشورها بويژه تجارب فائو و دانش محققين توانسته اند با يك اقدام مشترك با اين مشكل مقابله كرده اند.

الهام نصیرزاده|