مدیر عامل اسبق شرکت سنگ آهن مرکزی ایران:

خبرنگار هفته نامه افق کویر، در حاشیه افتتاحیه همایش کمال الدین محمد وحشی بافقی  با دو چهره شاخص و آشنای سرزمین نخل، آفتاب و آهن گفتگویی انجام داده است که در ادامه این گفتگوی جذاب و خواندنی را خواهید خواند، این افراد برای کسانی که در معدن سنگ آهن کار کرده اند و اکنون پدر بزرگ شده اند چهره ای آشنا هستند.
  افق کویر: لطفاً خودتان را معرفی کنید؟ و هدف از سفرتان به شهرستان بافق چیست؟
دکتر « اسدا... جعفرزاده» هستم، هدف از سفرم، آمده ام به زادگاهم سر بزنم. خودم و بچه هایم بافقی هستیم، افتخار این را دارم که در ناحیه بافق 38 معدن آهن و حدود 50 ناهنجاری وجود دارد. معدن چغارت 150 متر ارتفاع داشته است و الآن به این صورت در آمده، می تواند حدود 11 سال دیگر ذخیره سنگ آهن بدهد وی افزود: از کارشناس دفتر زمین شناسی شروع کرده ام تا رییس دفتر فنی اکتشافات، و مدیرعامل معدن سیرجان هم بوده ام. وی درباره بافق آن موقع گفت: آن زمان بافق خیابان خاکی داشت و وضع اقتصادی مردم زیاد خوب نبود. به هر صورت وابستگی به بافق داریم، دوست داریم اینجا پیشرفت نماید. کتابی به نام «کانسارها» در همین زمینه چاپ نموده ام.
بافق و سنگ آهن از زمان ناصرالدین شاه توسط یک آلمانی در سال 1911به نام اشتارد کشف می کند، وی قد بلندی داشته که در همین چاه، چاه خاور دزدها به او حمله می کنند، چادرملو را «کیومربا» زن و کودک شیرخوارش به این جا آمده بودند و در میدان امیرچخماق زندگی می کردند، کشف می کنند.
در ادامه، گفتگو با مهندس»راستار» را می خوانید، وی از جمله کسانی است که حدود 30 سال پیش مدیرعامل معدن چغارت بوده است. او گفت: قبل از شرکت «سنگ آهن» در معدن «کرومیت» بندر عباس متعلق به برادران رضایی در سال 1343 تا 1345 کار می کرد. زمانی که در آلمان تحصیل می کردم، از من دعوت شد و گفتند قرارداد سنگ آهن بسته شده است، استخدام شدم در آن موقع شرایط برای استخدامی خیلی مشکل بود و به صورت روز مزد موقت، روزی هفتاد تومان که 75 درصد نیز خارج از مرکز به آن تعلق می گرفت حقوق دریافت می نمودم. روزی که به بافق آمدم واقعاً شوکه شدم بیابان بی آب و علف، یک روز بهمن ماه سال 1343، سرد و طوفانی که در کنار معدن چند تا خانه های خشتی و گلی وجود داشت. چون هدف خیلی بزرگ و  برنامه ریزی های سنگینی برای تولید فولاد شده بود، ما نیز جزئی از سیستم جدید بودیم. هدف مشخص شد که اول توده چغارت شناسایی شود؛ البته توده چغارت سنگ آهن را در سال 1911 یک آلمانی که در خدمت پست ایران بوده و از  اینجا رد می شده است کشف و در گزارشاتش درج نموده است، شخصی به  نام «اشتارد»؛ از عجایب دنیا این است که در گزارشاتی که در آن سال نوشته است، بدون کوچکترین آزمایشات و وسایلی برآورد کرده معدن با ذخیره 200 میلیون تن سنگ آهن باعیار 60 درصد که بعداً ما با دستگاه های حفاری برای شناسایی توده اقدامات وسیع کردیم، نهایتاً یک ذخیره حدود 170 میلیون تن و 68 درصدی برای ما مسجل شد. کار اصلی ما در ابتدا شناسایی توده بوده و بعد طراحی  استخراج به صورت «رو باز پلکانی»، در پله های 10 متری و به علت ذخیره ای که معدن داشت، حداکثر امکانات استخراج سالی 3 میلیون تن تعیین گردید که نمی شد از این رقم تجاوز کرد؛ چون نسبت ذخیره به عمر مفید معدن ضریب خاصی دارد و نمی توان معدن به این بزرگی را در عرض 10 سال از بین برد چون سرمایه گذاری های دیگرش نیز از بین خواهد رفت . طبق برنامه ریزی های که در آن موقع شده بود در سال 1380 تولید فولاد ایران به مرز 8/16 میلیون تن برسد، منطبق با این مقدار تولید فولاد، بایستی سالیانه چیزی در حدود 40 میلیون تن آهن استخراج می شد.
بعد با جلسات و مذاکرات بسیار زیاد، تقریباً از پدیده های زمین شناسی که در بافق بود، مشخص شد این منطقه اصلاً آهن دار است و می شد، امیدوار بود در این منطقه، معادن دیگری از آهن کشف شود. بر این اساس قرارداد جدید با شوروی منعقد گردید تا در سال 1348 اکتشافات تفصیلی این منطقه در یک سطح بسیار وسیع شروع شود، چیزی در حدود 150 تا از کارشناسان شوروی با خانواده هایشان آمدند. هواپیمای اکتشافی آمد، این هواپیما مجهز بود به دستگاه «مانیتور هوایی»بود. سپس  یک منطقه ای را تقریباً به وسعت 50 هزار کیلو متر مربع ا نتخاب کردیم؛ البته با توجه به پدیده های زمین شناسی که این منطقه امیدوار بودیم سنگ آهن بیشتر پیدا کنیم . فرضیات زمین شناسی تقریباً درست بود و این هواپیما با دستگاه «ضباط مغناطیسی» که در آن تعبیه شده بود در یک امتداد خطوط معینی پرواز می کرد و هر چه در زمین ذخیره های آهنی بود را نشان می داد، ذخیره های قابل توجه زمین محل آن را مشخص می نمودیم، یک جاهایی این ذخایر پیدا شد که تا به حال هیچ بشری به آن جا  راه پیدا نکرده بود، با دستگاه حفاری نمونه ها را به دست می آوردیم و آن را به آزمایشگاه می فرستادیم که در آن زمان 38 توده معدنی کشف شد که بسیاری از آن ها در همان زمان کارهای اکتشافیش صورت گرفت.
افق کویر: چر در آن موقع به فکر آوردن آب از اصفهان نبودند و سنگ آهن را به آن جا می فرستادند؟
چیزهایی بود که آن موقع به فکر کسی نمی رسید و خواهان این بودند که وابستگی باشد. در سال 1352 یا 1353 صدر اعظم آلمان پرفسور»ارهاد» به ایران آمد، بازدید رسمی دولتی داشت .دولت ایران نیز می خواست 360 میلیون مارک از آلمان وام بگیرد که طرح ذوب آهن را راه بیندازد . پرفسور ارهاد مخالفت کرد و گفت: طرح ذوب آهن برای ایران اقتصادی نیست؛ مشکلات زیادی در راه ایران بود در اطراف ساغند دره ای بود که آب فراوان داشت ولی آن قدر شور که قابل استفاده نبود!
افق کویر: رفتار مردم در آن زمان چگونه بود؟ آیا همه مثل الآن تمایل داشتند به سنگ آهن روی آورند و استخدام شوند؟ در آن موقع نیروهای متخصص خیلی کم بود، یک پزشک را خیلی مشکل بود به بافق بیاوریم. متخصص های که به این منطقه می آمدند از تمام تسهیلات موجود استفاده می کردند؛ مقام های مملکتی مثل رییس کل بانک مرکزی، نخست وزیر وقت شان به بافق آمدند. وقتی ما را در اینجا می دیدند،          می گفتند چطوری با ابن تسهیلات کم به اینجا آمده اید! فکر پلیدشان این بود که از ناچاری و بدبختی به بافق آمده ایم؛ اما هیچکدام درک نداشتند که ما عاشق این منطقه هستیم، مثل بچه ای بود که بزرگش می کردیم.
افق کویر: چگونه به فکر ساخت شهرک آهنشهر بافق افتادید؟ با گسترش و افزایش کار فنی، علمی و تحقیقاتی وسیع، 13 و14 دستگاه خانه خیلی شرم آور بودو قابل سکونت نبود و تصمیم گرفتیم، شهرکی با 425 واحد بسازیم، در نتیجه نخلستان رستم آباد را طبق قانون آگهی کردیم و مجبور بودند به ما بفروشند که 80 نفر مالک داشت و وقتی بیشتر اراضی را خریدیم، تملک قانونی ما ایجاد شد و در جوار آن «خسرو مهر» را ساختیم، کادر وسیع در ساختمان سازی بود، هر ماه، 5 الی 10 خانه حاضر می گردید و افراد غیر بومی ساکن می شدند. با توجه به خشکی هوا بایستی انگیزه ایجاد می کردیم که همان فضای سبز و پارک آهنشهر بود، در همان زمان مهندسی به نام «تورج جهان بینی» فارغ التحصیل کشور بلژیک که خیلی با سلیقه بود پارک را دگرگون کرد، در آن زمان هیچ درختی را قطع نکردیم، و به آن اضافه نمودیم و گسترش دادیم.
افق کویر: آیا صحبت خاصی با همشهریان و دیار معدن خیز بافق دارید؟
 امید وارم شرکت سنگ آهن با اهدافی که دارد موفق باشد و ادامه دهنده راه گذشتگان باشد.
                       محمد حسین تشکری