Asset Publisher Asset Publisher

Return to Full Page

بافق تنها زیستگاه یوز آسیایی در کشور

بافق تنها زیستگاه یوز آسیایی در کشور


مهندس محمد حسن تشکری، رییس شورای اسلامی شهر بافق:

مهندس محمد حسن تشکری، رییس شورای اسلامی شهر بافق در گفتگویی ویژه با هفته‌نامه افق‌کویر به معرفی جاذبه‌های گردشگری بافق پرداخت. وی ضمن تسلیت ایام سوگواری حضرت فاطمه(س) و تقارن آن با عید نوروز باستانی اظهار امیدواری کرد، همشهریان عزیز سالی سرشار از موفقیت و سلامتی در پیش‌رو داشته باشند.
رییس شورای اسلامی شهر بافق، ابراز امیدواری کرد با پیگیری‌های مستمر در سال 93، مردم بافق از نعمت گاز و دوبانده شدن جاده بافق - یزد بهره‌مند شوند. 
وی افزود: گرچه اقدامات شورای اسلامی شهر در طی این چند ماه از فعالیت آن، واضح و روشن می‌باشد؛ اما از آنجایی که معرفی جاذبه‌های گردشگری شهر بافق یکی از اهداف این شورا هست اجازه می‌خواهم، در این فرصت درباره این جاذبه‌ها سخنی گفته شود. 
وی افزود: هم اکنون موضوع زیستگاه یوز آسیایی مطرح شده و بافق در کشور تنها جایی است که زیستگاه این یوز می‌باشد.
محمد حسن تشکری تصریح کرد: شورای اسلامی شهر بافق، آماده هرگونه همکاری با اداره محیط زیست است تا بتواند امنیت لازم را برای تداوم حیات این یوز نادر فراهم کند.  
وی سپس مهمترین جاذبه‌های بافق را چنین برشمرد:
آستان مقدس امامزاده عبدا...
مورخان بنای اولیه  امامزاده عبدا... بافق را متعلق به قرن سوم هجری می‌دانند و از زیبایی و شکوه گنبد آن ستایش می‌کنند این زیارتگاه بقعه ای بسیار زیبا و با شکوه و گنبدی عظیم دارد که کاشی کاری و نیز تزئینات داخلی آن قابل توجه است  تزئینات داخلی از کارهای ملا حسن نقاش باشی بافقی می باشد نقاشی‌های داخل گنبد که بیانگر شیوه و تفکر میترائیسم در تزئین داخل گنبد بوده است متاسفانه به دلیل آیینه کاری از میان رفته است تصویر این نقاشی‌ها در کتاب یادگارهای یزد به چاپ رسیده است . گرد بودن گنبد امامزاده عبدا... بافق از نظر معماری در دنیا کم نظیر است
از نظر معماری ساختمان آن مربوط به قرن 5 هجری و با شواهد موجود تا قرن 7 می‌باشد از نظر مکان در بهترین نقطه‌ی مرکز شهر واقع شده و شب های جمعه محل زیارت و رفت و آمد مومنینی است که به زیارت امامزاده و قبور شهدای شهرستان بافق  می‌آیند. 
ساختمان و نوع معماری این زیارتگاه، تزئینات داخلی و بیرونی آن وجود سنگ قبرهایی از بزرگان که برخی از آنها به قرن ششم هجری می‌رسد حکایت از منزلت و جایگاه امامزاده نزد عامه مردم دارد.
وجود گنبد با شکوه آن و سار بناهای وابسته به حرم اهمیت این بقعه‌ی متبرکه را در نظرها بیشتر می کند از حیث سبک بنا و گنبد و کاشی کاری و تزئینات داخلی هم از آثار تاریخی و دیدنی در پهنه‌ی میان یزد و کرمان به شمار می‌رود. 
مسجد جامع
مسجد جامع بنای قدیمی و تاریخی شهرستان مابین حسینیه میانگاه و میدان خان واقع شده است مشهورترین بانی و موسس آن شخصی به نام ملا محمد باقر می باشد این بنا در دو قسمت تابستانه و زمستانه طراحی شده است که قسمت تابستانی آن شبستانی با بادگیرهای بزرگ به سبک مسجد جامع کبیر یزد با پایه های محکم بنا شده است قبل از ورود به صحن اصلی مسجد حیاطی مشجر قرار دارد که معروف به مدرسه علمیه می باشد و دارای درختانی از خرما در وسط و حجره ها و کلاسها و کتابخانه در پیرامون آن می‌باشد در ابتدای درب ورودی هشتی بزرگی می‌باشد که در کنار آن سقاخانه‌های قرار داشت که رهگذران و نمازگزاران از آن استفاده می‌نمودند.
آثاری که از لحاظ تاریخ شهر و مسجد قابل ذکر است عبارتست از :
- سنگ مرمر به اندازۀ50 X 80 سانتیمتر با کتیبه خط نسخ که در محراب شبستان تابستانی نصب شده است.
- سنگ وقف دیگر منصوب در محراب زیر بادگیر و متصل به شبستان
- سنگ وقف به اندازۀ 34x30 منصوب در بدنه هشتی مدرسه و به خط نسخ بر آن نوشته شده است.
باغ میرزا محمد ملک 
باغ میرزا محمد ملک باغی است بسیار زیبا که در روستای فاضلیه شهرستان بافق قرار دارد. بخش خان‌نشین آن به‌گونه‌ای  در قسمت مرکزی باغ قرار دارد در بدو ورود به باغ ساختمانهایی از خشت و گل به چشم می خورد که محل اسکان رعیت‌ها می‌باشد. حوض بسیار بزرگی که در جلو ساختمان مرکزی باغ قرار دارد جلوه خاصی به باغ بخشیده است از ویژگی‌های دیگر آن وجود دو بادگیر زیبایی است که در بالای عمارت اصلی قرار گرفته است. در اطراف باغ انواع درختان پسته، انار و.... وجود دارد که هوای دلپذیر و مطلوبی را در باغ ایجاد نموده است. 
بقعه قاضی میر جعفر
 این بقعه به وسیله خانم مرمر فاضلی بر سر آرامگاه قاضی میرجعفر بنا گردید. این بنا که در فاصله دو کیلومتری شهرستان بافق قرار دارد مصالح به کار رفته در آن خشت و گل و دارای سقف گنبدی شکل با مقبره‌ای کوچک می‌باشد در اطراف بقعه خانه‌هایی قدیمی با سبک معماری دوره ساسانی به چشم می خورد که در زیر خاک مدفون است. به گفته مورخین ساکنان اولیه شهرستان بافق در این مکان زندگی می‌ردند از جمله گفته می‌شود در کنار روستای صدر آباد و به فاصله 2 کیلومتری شهرستان بافق آثار ویرانه و بازمانده هایی مثل پی عمارات و سفالهای شکسته اسلامی از روستای قدیمی دیده شده است و در اطراف آن تکه‌هایی از گچ بریهای مسجد قدیمی به دست آمده است که اکنون در مقبره نگهداری می‌شود. این بقعه دارای سقف گنبدی با مقبره‌ای کوچک می‌باشد در اطراف بقعه خانه‌های قدیمی با سبک معماری دوره‌ی ساسانی می‌باشد که در زیر خاک مدفون هست. 
ریگ‌های صادق‌آباد، بافق
ریگ صادق‌آباد در موقعیت جغرافیایی N3145 E5519 در استان یزد واقع است. این ریگزار در جنوب نمکزار یا کویر بافق و در شمال روستای صادق آباد در 15 کیلومتری شمال شهرستان بافق واقع است. ریگزار شکلی شبیه به لوزی دارد و گستره آن شمالی جنوبی است. قطر بزرگ آن 5 کیلومتر و قطر کوچک آن در حدود 4 کیلومتر است. تپه‌ها فاقد جهت مشخصی هستند و در مرکز ریگزار تپه‌های ماسه ای ستاره ای قابل مشاهده است. ارتفاع متوسط ریگزار از سطح دریا 951 متر است. تپه‌ها در حاشیه مرکز دارای بیشینه ارتفاع 10 تا 15 متر هستند که با حرکت به سمت مرکز و تپه های ستاره ای آن این ارتفاع تا 35 متر افزایش می‌یابد. این ریگزار در شمال به روستای حسن‌آباد و در جنوب به روستای صادق‌آباد بافق محدود می‌گردد.
پوشش گیاهی: پوشش گیاهی در ریگزار صادق‌آباد بسیار ضعیف و عمدتاً از گیاه ماسه‌پسند هستند. از جوامع گیاهی این منطقه می‌توان  بوته‌های نسی و به ندرت اسکنبیل را مشاهده کرد. در مرز ریگزار و نمکزارهای حاشیه آن درختچه‌های گز قابل مشاهده است.
خانه وحشی بافقی 
نامش کمال‌الدین محمد و بنا به قول دیگری شمس‌الدین محمد است زادگاه او بافق هست. خانه وحشی بافقی خانه‌ای است از خشت و گل جنب مسجد‌جامع که دارای هفت اتاق محقر و به صورت چهار فصل بنا گردیده است. ایوان بزرگی که در ضلع غربی خانه قرار دارد زیبایی بنا را دو چندان کرده است. در ضلع شرقی خانه نیز زیرزمینی قرار دارد که در گذشته جوی آبی از آن می‌گذشت و به‌عنوان خنک جا در فصل بسیار گرم تابستان استفاده می‌کردند. خصوصیات آن را ایرج افشار در یادگارهای یزد این چنین ذکر نموده است.
خانه‌ای است مخروبه و کوچک این همان خانه است که به نزد مردم به خانه وحشی شهرت دارد و به مناسبت وجود یک تخته‌سنگ قبر از قرن ششم که بر دیوار خانه نصب بود مورد احترام مردم واقع شده بود و شبها در انجا شمع روشن می‌کردند و به زیارت آن می‌آمدند اما متاسفأنه بنا تخریب گردیده و از سوی میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد در سال 1383 مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
معدن چغارت
 معدن سنگ‌آهن چغارت در 12 کیلومتری شمال شرقی شهرستان بافق و در 125 کیلومتری جنوب شرقی مرکز استان یزد واقع شده است. عملیات اکتشافی در این منطقه در سال 1341 آغاز شده است و از سال 1347 مطالعات ژئوفیزیکی، زمین شناسی، حفاری و نقشه برداری بطور گسترده ای آغاز گردید که نتیجه این فعالیتها اکتشاف بیش از 5،2 میلیارد تن سنگ‌آهن و منگنز در بافق و مناطق مختلف کشور می باشد که از این میان حدود 38 آنومالی آهن دار با ذخیره زمین شناسی بالغ بر 1,7 میلیارد تن در منطقه ایران مرکزی برآورد گردید. 
مهمترین کانسارهای این منطقه چغارت، چادرملو، چاه گز، آنومالی شمالی و سه چاهون می باشد. 
روش استخراج در این معدن، روباز و پلکانی بصورت انتخابی می‌باشد و ارتفاع پله های استخراجی 12,5 متر می باشد. سنگهای حاصل از انفجار پس از بارگیری توسط شاولها، بوسیله تراکهای 30 تنی به انبارهای مخصوص انتقال می یابد و سنگ‌آهن عیار بالا به بونکر کارخانه سنگ شکن با حجم 250 متر مکعب حمل می شود. 
   سنگ ارسالی به کارخانه در سه مرحله بوسیله سنگ شکنهای فکی، مخروطی درشت دانه و دو مخروطی ریزدانه خرد و سپس توسط سرندها به دو فراکسیون آگلومره(1تا 10 میلیمتر) و کوره بلند(10تا 25 میلیمتر) با شرایط فنی توافق شده با ذوب آهن اصفهان در انبارهای 35000 تنی به طور جداگانه انباشته و آماده حمل می گردد.
در نهایت محصول توسط قطار به مراکز مصرف ( داخلی و خارجی ) انتقال می یابد. طرح توسعه مجتمع سنگ آهن مرکزی به نام کارخانه‌های تغلیظ چغارت و سه چاهون در کنار هم راه اندازی شده است. هر دو خط با مجموع تولید 3.2 میلیون در سال فعالیت می نمایند. 
تجهیزات کارخانه تغلیظ چغارت شامل استاکر، ریکلایمر، آسیای خودشکن، هیدروسیکلون، جداکننده های مغناطیسی، فیلتر نواری و سیلوهای ذخیره است. کارخانه تغلیظ سه چاهون نیز علاوه بر تجهیزات ذکر شده برای کارخانه تغلیظ چغارت دارای یک آسیای گلوله ای نیز است. 
عمده مصرف کننده محصولات کارخانه دانه بندی چغارت، ذوب آهن اصفهان می باشد، با این وجود در حال حاضر با توجه به بازاریابیهای انجام شده بخشی از این محصولات به پاکستان صادر می‌شود.
   از طرحهای در حال انجام این واحد می‌توان به طرح آگلومراسیون، تولید بالاست از باطله‌های معدن و فراوری باطله‌های معدنی و پروژه طرح توسعه چغارت، کارخانه‌های فولادسازی و گندله اشاره کرد.
حسینیه حوض بازو
 در ابتدای ورودی میدان خان در بافت اصلی و قدیمی شهر قرار دارد و ایام ماه محرم و صفر مراسم سوگواری و روضه خوانی ابا عبدا... حسین (ع ) در آن برگزار می‌گردد سطح مقطع حسینیه به شکل چهار ضلعی و ورودی و خروجی حسینیه نیز در یک راستا می باشد.
حیات مرکزی دارای 10 صفه در دور تا دور می‌باشد که سقف 2 صفه آن به شکل گنبدی و بقیه به صورت محرابی ساخته شده است.
طول صفه ها 4 متر و ارتفاع آنها 5 متر می باشد . عمده مصالح به کار رفته در این بنا خشت و گل و در نمای بیرونی صفه ها تزئینات زیبای آجر کاری به صورت حصیری دیده می‌شود . 
در کنار حسینیه حوض بازو قرار دارد که درب ورودی آن در سمت چپ حسینیه و در زیر ساباطی قرار گرفته است . قدیم در سمت بالای ایوان خروجی حسینیه پست‌خانه یا تلگراف‌خانه بود که به وسیله مورس کارهای مخابراتی انجام می گرفت. 
ارگ عبدالرضاخان بافقی
قلعه‌ای است عظیم با سه برج به ارتفاع 12 متر که از مصالح خشت و گل ساخته شده است و قدمت آن به 2 قرن و نیم می‌رسد.
برج دارای 3 طبقه و 36 پله و سطح مقطع طبقۀ اول به شکل دایره و طبقه دوم به شکل 6 ضلعی می‌باشد ارگ عبدالرضا‌خان شامل دو دروازه در سمت شرق و غرب آن می باشد. در گذشته عبدالرضاخان فرزند محمد‌تقی‌خان بافقی حاکم ارگ بوده است.
قلعه باقرآباد
قلعه باقرآباد به دستور عبدالرحیم خان فرزند محمد تقی خان بافقی ساخته شد که این قلعه در سه مرحله بنا گردید ابتدا برج شمالی که محل زندگی عسگر می باشد و قسمت برج جنوبی ده سال بعد ساخته شد در سال 1298 هجری شمسی به علت هرج ومرج در کشور مردم روستا دور قلعه را حصار کشیدند این قلعه با مصالح خشت و گل ساخته شده که برج شمالی قلعه با ارتفاع 8 متر دارای 2 طبقه 3 سنگ انداز و 10 جایگاه تیرانداز می‌باشد برج دوم قلعه که در قسمت جنوبی قلعه قرار دارد با ارتفاع 11 متر و 2 طبقه دارای 16 روزن تیر انداز و 4 سنگ انداز می باشد که به صورت 8 ضلعی بنا شده است قلعه دارای 45 اتاق با اندازه های متفاوتی می باشد که 3 راهرو در درون قلعه وجود دارد که راهروی اول برج اول را به برج ‌مالی متصل می کند و 2 راهروی دیگر در دو طرف راهروی اول قرار دارد و دسترسی به اتاق های قلعه را برای ما امکان پذیر می سازد.
قلعه صادق‌آباد
قلعه صادق آباد با مساحت 2200 متر مربع با مصالح خشت و گل و آجر بنا شده است سر در ورودی قلعه مدور و به شکل هشت ضلعی است و 9 متر ارتفاع دارد این قلعه طوری ساخته شده که بر تمام مزارع و زمین‌های کشاورزی روستا اشراف دارد و در مرکز روستا بنا شده است.                  
اتاقهای روبه روی ورودی قلعه اعیان نشین بوده و در زمستان از آن بیشتر استفاده می‌شده است و در قسمت های دیگر قلعه کشاورزان و رعیت‌ها در خانه‌های محقر زندگی می کردند این قلعه دارای دو برج مدور دیگر در قسمت شمالی و جنوبی می باشد که برای دفاع از قلعه و نگهبانی ازآن استفاده می شده است در مجاورت قسمت شمالی قلعه ساختمانهایی از خشت و گل وجود دارد که معروف به قلعه کوچک می‌باشد که در این قلعه کوچک 5 ایوان با اتاق‌های کوچکی قرار دارد که در فصل تابستان بیشتر از آن استفاده می‌شده است.
میدان خان
این بنای زیبا و دیدنی ، در مسیر آستانه متبرکه امامزاده عبدا... (ع ) و مسجد جامع در وسط شهر بافق واقع شده است این مکان در بافت قدیم شهر قرار دارد و در گذشته از نظر اقتصادی و اجتماعی دارای اهمیت زیادی بوده است. این بنا از مصالح خشت و گل و با نمای آجری ساخته شده و دکان هایی کوچک و بزرگ، با رواق های متعدد دور تا دور این مکان را فرا گرفته است.
در گذشته صدای چکش مس گران و آهنگران، جلوه خاصی به این مکان می‌بخشیده و کرباس‌بافی، گیوه دوزی، پنبه‌زنی و ... نیز به رونق این بازار افزوده بود. در وسط این بنا حوض آبی با درختانی از خرما قرار دارد که زیبایی آن را دوچندان نموده است. در مجاورت میدان خان بناهای با ارزشی به چشم می‌خورد که نشان از اهمیت و ارزش این مکان تاریخی دارد که می‌توان به وجود کاروانسرا، آب انبار، مسجدجامع و ... اشاره نمود.
کاروانسرای میدان‌ خان
این کاروانسرا در بافت قدیم شهر در میدان خان قرار گرفته که دارای مساحت 520  متر می‌باشد در این کاروانسرا اتاق هایی محقر با اندازه های متفاوت به چشم می‌خورد که در اطراف صحن داخل کاروانسرا به صورت خاص و هنرمندانه ای ساخته شده است  مساحت صحن اصلی کاروانسرا  140 متر مربع و دارای 11 اتلق محقر می‌باشد که به وسیله راهروهایی به هم مرتبط هستند و در گذشته محل بار انداز و تجارت کاروانیان بوده است  از زیبایی های این بنا راهروهایی در دو طرف این کاروانسرا وجود دارد که به عنوان خنک جا و محل ورود افراد به کاروانسرا استفاده می‌شده است. این بنا از مصالح خشت و گل و با نما سازی آجر به صورت خفته و راسته ساخته شده و سبک ساخت آن بیانگر دقت و ظرافت خاص معماران هنرمند می‌باشد.
بقعه پیرمراد 
این بقعه در اوایل سلطنت پهلوی دوم بوسیله خانم باقری همسر رضا علی صفایی ساخته شده است و علت ساخت آن هم ارادتی بود که نامبرده به پیرمراد داشت. داخل بقعه محجر بسیار کوچکی بر سر مزار آن بزرگوار نهاده شده است بارگاه او که مورد توجه و زیارت مردم شهر می باشد بنای مذکور با مصالح خشت و گل با ستون‌های محکم و استوار ساخته شده که از ویژگیهای معماری بومی این دیار می‌باشد بر سر مزار آن سنگ مستطیل شکل و کوچکی دیده می‌شود که با خط نستعلیق تاریخ وفات مرحوم مرادی بافقی به صورت زیر حکاکی شده است. 
مرحوم محمد‌علی‌ابن شاه حاجی‌حسین فخرالد...... فی شهر جمادی‌الاول سنه 981
حمام کاکامیر
حمام مذکور دارای چهار هشتی با معماری خاص خود  و نمادی از سبک معماری گذشته می‌باشد که با مصالح آجر و ساروج  ساخته شده است ورودی حمام با 13 پله به صورت مدور به هشتی وارد می شود که دارای جوی آبی می باشد و به عنوان خنک جا مورد استفاده قرارمی‌گرفته است از داخل هشتی راهروی باریکی وجود دارد که یکی از این راهروها به رختکن و از آنجا به داخل حمام می‌رود  نور و روشنایی حمام از جام خانه که در سقف حمام تعبیه شده تامین می شده است  در قسمت انتهایی حمام یک هشتی بسیار زیبا بنا شده که به حمام کوچک معروف می‌باشد از خصوصیات این حمام گاورو، تون، خزینه، قسمت شاه‌نشین  و ...... می‌باشد آب حمام در گذشته از آب‌انباری که در پشت حمام قرار دارد و به همین نام مشهور است تأمین می‌شده است. 
قلعه شهر آباد
قلعه شهرآباد با مساحت 900 متر مربع در قسمت شمالی شهرستان بافق قرار دارد این قلعه به دستور رستم ساخته شده و به شهریار فرزندش واگذار گردیده که به همین علت به نام قلعه شهر آباد مشهور است در روبه روی قلعه ساختمان قدیمی و مخروبه ای قرار دارد به نام توحیده (محضریه) که در گذشته معبدگاه زرتشتی ها نام داشت این قلعه دارای یک برج با 16 جایگاه تیراندازی و یک سنگ انداز بالای درب ورودی آن قرار دارد مصالح به کار رفته در قلعه از خشت و گل می باشد.
در ورودی قلعه یک هشتی با پوشش گنبدی شکل می باشد که به عنوان خنک جا از آن استفاده می شده و داخل قلعه 14 اتاق با نظم خاصی دیده می شود که محل زندگی ارباب و رعیت بوده است از خصوصیات دیگر آن وجود راهروها و ایوان های متعدد و بزرگی است که برای فصل گرم تابستان از آن استفاده می شده که متاسفانه ایوان های ان تخریب گردیده است.
آب انبار مرحوم حاج‌ محمد تقی تقوی بافقی
این آب انبار در یکی از محلات بافق به نام سراستخر  بنا شده است  تاریخچه این بنا حدود 75 سال پیش باز می‌گردد و شامل مخزن آب انبار ، بادگیر ، راه پله و مسجد کوچک جنب آن می باشد.  آب شرب این آب انبار از قنات رحیم آباد که شیرین ترین آب قنات های بافق می‌باشد تغذیه می شده است و بر مدار هفت شبانه روز بوده است قنات رحیم آباد را عبدالرحیم خان از خوانین بافق تاسیس نموده است . خزینه این آب انبار با آجر و ساروج و بادگیر آن از مصالح خشت و گل  ساخته شده است . سر درب ورودی آب انبار با آجر فرش به صورت خاصی تزئین داده شده است و در حال حاضر این مکان به عنوان زورخانه پهلوان عسکر فعالیت دارد.
مهندس محمدحسن تشکری، رییس شورای اسلامی شهر بافق، در پایان با دعوت مجدد از گردشگران و مهمانان نوروزی خواست تا از جاذبه‌های منحصر به فرد شهر بافق دیدن کنند. 
وی به سرمایه‌گذاران و صاحبان‌حرف اطمینان خاطر داد با توجه به اینکه بافق دارای پتانسیل عظیم معدنی مانند آهن، روی، سرب، فسفات، اورانیوم و ... است و نیز بر سر پنج راه مواصلاتی ریلی قرار دارد همچنین دارای منابع عظیم انسانی است، می‌توانند به راحتی در این شهر سرمایه‌گذاری نمایند.