افزایش تمرکز در دانش آموزان ویژه‌ی والدین و معلمان
یکی از مهم‌ترین مواردی که والدین و معلمان نسبت به آن نگرانی و دغدغه دارند؛ «عدم تمرکز» بچه‌هاست. داشتن تمرکز موضوعی‌ست که در مسیر آموزش و یادگیری مفاهیم متعدد درسی و غیردرسی؛ امری بسیار مهم محسوب می‌شود و‌ لازم است جهت تقویت آن در دانش آموزان تلاش کنیم. در همین راستا در نظر داریم؛ نکاتی کاربردی را بیان کرده و به چیستی و‌ چرایی این مفهوم بپردازیم. همچنین با ارائه‌ی راهکارهای کارآمد و‌ قابل اجرا به والدین، برای ایجاد و تثبیت این ویژگی در فرزندانشان کمک کننده باشیم.‌
تمرکز یک توانایی‌ ذهنی‌ست و به معنای؛ حفظ توجه و حواس بر روی یک موضوع برای یک مدت معین و بدون توجه به سایر موضوعات پیرامونی و‌ یا افکار مختلف؛ می‌باشد.
عوامل زیادی باعث مشکل عدم تمرکز در دانش آموزان می‌شوند که در اینجا به معرفی برخی از مهم‌ترین‌ آنها می‌پردازیم:
خواب ناکافی از مهم‌ترین علت‌های ایجاد و افزایش عدم تمرکز در کودکان است.دانش آموزان باید ۸-۱۲ ساعت در طول شب بخوابند. این مساله را جدی بگیرید و در جهت تنظیم زمان و میزان خواب فرزندتان، تلاش کنید.
تغذیه‌ی نامناسب: دانش آموز باید حتما سه وعده‌ی غذایی روزانه را مصرف کند. حذف یک یا چند وعده‌‌ی غذای روزانه؛ می‌تواند زمینه‌ساز عدم تمرکز باشد. همچنین استفاده از مواد خوراکی کافئین‌دار و یا مواد غذایی با رنگ‌های مصنوعی، همچنین مصرف نوشیدنی‌های گازدار؛ از عوامل موثر در بروز عدم تمرکز می‌باشد. همچنین بهداشت خوراک دانش آموزان را جدی بگیرید.
استرس و مشکلات خانوادگی: وجود منابع اضطراب‌زا در محیط زندگی دانش آموزان؛ عامل بسیار مهمی جهت بروز عدم تمرکز در آنها محسوب می‌گردد. دانش آموزان برای داشتن افکار متمرکز؛ به داشتن یک محیط خانوادگی آرام و بدور از استرس نیاز دارند.
اختلالات یادگیری: بعضی مواقع؛ عدم تمرکز دانش آموز ناشی از وجود اختلال در یادگیری او می‌باشد. وجود مشکلاتی از قبیل؛ اختلال کمبود توجه( ADD) و یا اختلال بیش‌فعالی( ADHD)، می‌توانند عامل ایجادکننده‌ی عدم تمرکز در کودک باشند. گاهی در مواجهه با دانش آموزی که نقص و یا عدم توجه دارد؛ لازم است او را مورد سنجش روانشناختی قرار دهیم.

علائم دانش‌آموزانی که با مشکل عدم تمرکز مواجه هستند:
– انجام وظایفی که به آنها محول شده است؛ مثلا امور درسی شان را به تعویق می‌اندازند.
– زمانی که کاری را می‌خواهند انجام دهند؛ بسیار کند پیش می‌روند و یا بالعکس؛ خیلی سریعتر از زمانی که انجام آن کار، لازم دارد؛ تمامش می‌کنند و یک نتیجه‌ی بسیار عجولانه و بی‌دقت را از آن کار بجای می گذارند.
– بدلیل شکست در انجام کارها که بر اثر بی‌دقتی و عدم تمرکز ایجاد می‌شود؛ به مرور عزت‌نفسشان کاهش می‌یابد و اعتمادشان نسبت به خود و توانمندی‌هایشان را از دست می‌دهند.
– خیلی از اوقات نمی‌توانند کارشان را به اتمام برسانند.
– قادر نیستند تصمیماتشان را عملی کنند.
– با کوچکترین محرک محیطی؛ حواسشان از کاری که در حال انجامش هستند، پرت می‌شود.
– در هنگام انجام تکالیف؛ مدام رشته‌ی افکار و‌ همینطور رشته و‌ سرنخ موضوعی که مشغول مطالعه و یا حل آن هستند، از
دستشان خارج می‌شود.

داشتن تمرکز هنگام انجام کارها، مزایای زیر را به همراه دارد:
– بهبود یافتن کارایی مطالعه و درس خواندن
– قوی‌تر شدن اراده و انگیزه
– کاهش یافتن اشتباه در کارها و انجام دقیق‌تر آن‌ها
– تقویت حافظه‌ی کوتاه‌مدت و بلندمدت
– کنترل و مدیریت ذهن بطوریکه؛ افکار و احساسات ناخواسته و مزاحم را می‌توان دور کرد
– آرامش درونی بیشتر
همه‌ی این موارد؛ از مزایای داشتن تمرکز؛ هستند و می‌توانند «کیفیت یادگیری» دانش آموزان را ارتقا دهند.
یکی از مهم‌ترین راهکارها جهت تقویت تمرکز در دانش آموزان اینست که؛
شرایط محیطی دانش آموز و همینطور انتظاراتی که از او داریم به گونه‌ای باشند که؛ دانش آموزمان بتواند صرفا بر روی یک تکلیف یا انجام یک‌ کار تمرکز کند. زمانی که دانش آموز مشغول انجام تکالیف درسی‌‌ است، تلویزیون باید خاموش باشد و‌ سروصدا در اطراف او نباشد. حتی زمانی که فرزند در منزل مشغول بازی با اسباب‌بازی‌هایش است نباید؛ محرک‌های مختلف محیطی مثل تلویزیون و یا دستگاه پخش موسیقی بطور همزمان روشن باشند. همچنین باید دقت کنیم که؛ در یک زمان مشخص، انجام دو وظیفه و‌ یا تکلیف را از فرزند نخواهیم و حتی برای انجام دو کار یا نوشتن دو تکلیف؛ یک فاصله‌ی زمانی را جهت استراحت بین آنها حتما در نظر بگیریم. عدم در نظر گرفتن این موارد، تمرکز دانش آموز در انجام کارها و یا تکالیفش را بسیار پایین می‌آورد.

الهه السادات ناظری
کارشناس ارشد روانشناسی