هفته نامه

گمشده ها را در تلفن همراه پیدا نکنیم

الهام نصیر زاده| هفته نامه افق کویر در حاشیه نشستی که در مدرسه دخترانه غیرانتفاعی" بهار علم آموزان" شهرستان بافق برگزار شد گفتگویی با یکی از روانشناسان شخصیت که در تهران مشغول به فعالیت است و چند روز تعطیلی را به زادگاه خود، بافق، سفر کرده، انجام داده است.

افق کویر لطفاً خودتان را معرفی کنید؟

محمود آخوندزاده بافقی، کارشناس ارشد شخصیت و روانشناسی بالینی و متولد سال 1330، 20 سال در یزد مدیر بودم سپس برای ادامه تحصیل فرزندان و خودم به تهران منتقل شدم.

افق کویر هدف شما ازبرگزاری و شرکت در این جلسه مشاوره چیست؟

امروزه بیشترین نیازی که خانواده ها دارند این است که اطلاعات به روز درباره مهارت های زندگی، شیوه های همسرداری، جهانی شدن تعلیم و تربیت و چگونه رفتار با فرزندانشان داشته باشند. از روش های نوین تربیتی استفاده بکنند و بتوانند آثار مثبتی را در تربیت بچه ها در همه زمینه ها مخصوصاً شخصیت پروری بچه ها داشته باشند.

افق کویر به نظر شما محیط چه اثری بر شخصیت افراد می گذارد؟

زمانیکه از محیط صحبت می کنیم اولین محیط، محیط خود فرد است، وضعیت جسمانی و روحی فرد است که محیط درونی به حساب می آید، محیط بعدی محیط خانواده است؛ یعنی چشم که باز می کند کودک اولین محیط تربیتی اش خانواده است. یک نهادی که فوق العاده در تربیت بچه ها که از دوران جنینی تو مراحل مختلف رشد نقش دارد، چون بچه ها حالت نقش پذیری و الگو پذیری دارند؛ بالاخره رفتار پدر و مادر روی آنها تأثیر دارد. مساله بعدی این است که امروز ما یک انقلابی کردیم و نظامی تشکیل دادیم بر اساس اسلام و با معیارها و ارزش های اسلامی که بیگانگان، نمی پذیرندیا قابل هضم برایشان نیست یا تأثیراتی که از این مسئله می بینند بر وفق مرادشان نخواهد بود. اینها می آیند با استفاده از تکنولوژی که شروع به فعالیت می کنند و تهاجم فرهنگی که حضرت آقا بارها فرمودند، انجام می‌شود به هر حال ما باید خود را آماده کنیم و این آمادگی جز بالا بردن سطح اطلاعات خانواده، راه دیگری ندارد.

افق کویرآیا برخی از صفات شخصیتی، خاص مناطق کویری است؟ آیا شما معتقد به این مسأله هستید؟

بعد از خانواده، اجتماعی است که خانواده در آن شکل گرفته که به آن جامعه می گوییم، یکسری از رفتارهای جامعه روی خانواده تأثیر دارد که می تواند خیلی متأثر از جامعه باشد. اصولاً جامعه را خانواده ها تشکیل می دهند؛ اگر خانواده ها خوب و منسجم باشند آن جامعه هم به خود شکوفایی می رسد و جامعه آرامی داریم؛ ولی اگر خانواده مشکل داشته باشد روی جامعه هم تأثیر می گذارد. صد درصد موقعیت جغرافیایی تأثیر دارد و در شکل گیری شخصیت انسانهایی که در کویر زندگی می کنند. این افراد انسانهایی بسیار صبور و تحمل بالایی دارند. دومین مسئله اقلیمی اینها مهمان نوازند، چون از قدیم یاد گرفته اند کاروان هایی که هر از گاهی وارد کویر می شوند آنها میزبان های خوبی بودند. این مهمان پذیری هنوز جزء شخصیت مسائل آنها هست و سومین مسئله یکسری از ارزش های اخلاقی را هنوز دارند؛ یعنی خانواده هنوز منسجم هست و صله رحم دارند؛ فوق العاده موقعیت جغرافیایی اقلیمی باعث می شود انسانها پرتلاش شوند و هدفمند و انگیزه دار هستند و مهم تر که اعتماد به نفس خوبی دارند و از همه بهتر اینکه به خدا نزدیک ترند و فرصت شکرگزاری بیشتر داشته اند و فرصت های خلوت با خدا را همچنین! چون در اقلیم جغرافیایی نیازشان بیشتر بوده و بیشتر از خدا طلب کمک کرده اند و هوش معنوی و ارزش های معنوی بالایی دارند.

اافق کویر برخی معتقد هستند، رابطه خانواده ها در بافق کم رنگ شده به نظر شما دلیل آن چیست؟

بله، متأسفانه در حال از دست دادن هویتهای خانوادگی هستیم؛ یعنی پدر بزرگ و مادربزرگها نقششان کمتر شده، در همه جا صله رحم کمرنگ شده و علت آن، کار و فعالیت زیاد، مشکلات و اختلافات خانوادگی است. این جدایی فقط مختص فامیل نیست و خانواده ها هم امروز با این مسأله درگیر هستند. به خاطر پیشرفت تکنولوژی است؛ وقتی وارد خانواده می شویم می بینیم همه اعضای خانواده گوشی به دست هستند و در شبکه های اجتماعی مشغولند و از خانواده غافل هستند و این آسیب جدی جامعه هست که باید فکری برایش کرد. ما نباید تکنولوژی را کنار بگذاریم، باید با تکنولوزی همراه باشیم. تکنولوژی امتیازاتی برای ما آورده است، نحوه استفاده ممکن است اشتباه باشد. یک موقع موبایل در اختیار ما جهت ارتباطات هست یک موقع هم ما یکسری گمشده ها داریم که در گوشی می خواهیم پیدا کنیم، این خطرناک است؛ مثلاً محرومیت های خودمان را چه از نظر گفتگو کردن و چه از نظر عاطفی اگر در خانواده ها بچه ها اینها را گم کنند از این طریق می خواهند استفاده کنند. آن موقع مشکلاتی پیش می آید. نحوه استفاده ما از تکنولوژی اشتباه است و فرهنگ استفاده کردن از این تکنولوژی را بلد نیستیم. بیشتر جهت غرایز و کمبود خودمان استفاده می کنیم. اینگونه استفاده ها هیچگاه ما را به آرامش نمی‌رساند و هر کدام مشکلی برای ما بوجود می آورد. که پشت سرش یک مشکل دیگری هست که ما پیش بینی نکردیم. در اینجا نقش خانواده خیلی مهم می باشد.

افق کویرصفاتی مانند حسادت، دورویی و غیره در برخی جوامع زیادتر هست، آیا این هم ریشه در محیط دارد یا خیر؟

حسادت، کینه، بغض، سوءظن اینها آفت های زندگی هستند و صفات شیطانی هستند؛ هیچ موقع صفات الهی آفت زندگی نمی شود، صفتهای الهی تمامش در جهت آرامش انسان هست کسی که کینه دارد این صفات شیطانی هست کسی که بغض، حسادت دارد و غیبت می کند و تهمت می زند این را می گویم بر وفق مراد حالتهای نفسانیش عمل می کند. صفتهای شیطانی آفت های زندگی هستند از آن طرف مهر و محبت، عطوفت، صداقت، یکپارچگی، مهر ورزیدن به دیگران همه صفات الهی هستند. همان هایی که خداوند می فرماید بسم ا... (رحیم و رحمان) همه چیز خلاصه شده حالا چرا انسان دچار این صفات شیطانی می شود یک مقدار عوامل زیستی(ژنتیکی)، ولی این خیلی کم رنگ هست، یکی عوامل اجتماعی و فرهنگی هست که خیلی مهم و مؤثر است که در رشد این آفتهای زندگی کینه، حسادت و... تأثیر دارد. مسأله جالب این است که صفات مهربانی، عطوفت، رأفت هم خود انسان احساس آرامش می کند هم اینکه وقتی من همه را دوست دارم و به همه مهربانی می کنم خودم در آرامش زندگی می کنم و این آرامش را به دیگران منتقل می کنم. کسی که صفات شیطانی دارد نه خودش در امان هست نه دیگران و مسئله ای است که فوق العاده آسیب هایی در رفتارهای فردی به وجود می آورد؛ یعنی تعارض درونی فرد پیدا می کند.

افق کویر به نظر شما علت ناهنجاری روابط بین زن و مرد یا زوجین چیست؟ گاهی شنیده می شود به علت برخی روابط نامشروع و خلاف عرف کار زوجین به طلاق و جدایی می انجامد به عنوان یک روانشناس چه توصیه های کاربردی و عملی دارید؟

ریشه اصلی آن در هنگام انتخاب همسر است. پسر و دختری که قصد ازدواج دارند اول باید پختگی ازدواج کردن را در خودشان جستجو کنند و ببینند آن پختگی را دارند؛ یعنی آن پختگی مسئولیت پذیر هست باید دختری که به خانواده من می آید مسئولیت پذیر باشد؛ وقتی زیاد وابسته خانواده هست و باید پدر و مادر آن را حمایت کنند او نمی تواند مسئولیت پذیر باشد. یا محبت کردن یا مهارت های همسرداری آن را هنوز درک نکرده و اگر هم درک کرده از روی غرایز هست که این در بین انسان و حیوان مشترک می باشد، ما یک مثلث خانواده داریم یک ضلع عشق، یک ضلع غرایز جنسی، یک رأس آن تعهد است؛ اگر آن دو باشد و تعهد نباشد زندگی به هم می ریزد و تعهد خیلی مهم می باشد. در هنگام انتخاب همسر ما مهارت های لازم تشکیل خانواده را یاد نگرفتیم؛ یعنی همان مهارت زندگی. دختر و پسرها را کسی نیست تا موقع ازدواج آنها راهنمایی کند و نیازهایشان را بگوید. مهم ترین مهارتی که امروز باعث جدایی می شود؛ البته بحث ما جدایی شرعی نیست جدایی شرعی خوب است خداوند طلاق را یک راهکار گذاشته نه گزینه اول، در سوره بقره آمده است معنای آن زن و مرد لباس یکدیگرند، همین لباس چه کار می کند! لباس باعث زیبایی انسان می شود و حتی پسری زن خوبی را انتخاب کند باعث می شود به او وقار و زیبایی ببخشد و محترم و عزیز باشد. همچنین مرد برای زن، لباس عیب را می پوشاند. زن و مرد باید عیب هم را بپوشانند. لباس وقتی آسیب دید و یا لکه برداشت ما حق نداریم آن را بگوییم نمی خواهیم، باید لباس را لکه برداری کنیم، حتی اگر نیاز به وصله داشت باید وصله بزنیم در گرما و سرما باید لباس ضخیم پوشید؛ اگر ما در زندگی به همین نکته توجه کنیم خیلی از مشکلات برداشته می شود. ما باید در خانواده هوش معنوی را در خود و بچه ها تقویت کنیم.