هفته نامه هفته نامه

بازگشت به صفحه کامل
« بازگشت

واردات، سهم ایران از تجارت پرسود تیلاپیا

واردات، سهم ایران از تجارت پرسود تیلاپیا



محمد حسین تشکری-الهام نصیرزاده| به گزارش هفته نامه افق کویر، در تاریخ سه شنبه 30 آبان ماه، خبرنگار ما به سراغ مدیریت مركز تحقيقات ماهيان آب شور بافق رفته و گفتگویی با وی انجام داده است. این گفتگو  با توجه به مباحث اقتصاد مقاومتی و اشتغال جوانان تهیه شده است. 
افق کویر:  درابتدا از سوابق اجرایی خود بفرمایید:
نسرین مشایی، حدود 22 سال سابقه کار دارم و دارای مدرک کارشناس ارشد استاد یار پژوهشی مؤسسات تحقیقات یعنی مؤسسات تحقیقات جهاد در معاونت آموزش و ترویج  6 الی 7 سال در چابهار خدمت داشته ام. بعد از آن در بافق حضور پیدا کردم و سابقه های تدریس در دانشگاه ها را داشته ام که تقریباً تمام فعالیتم را در مرکز تحقیقات و همکاری در اجرا پروژه های تحقیقاتی گذاشته ام. 
از سال 87 یعنی 9 سال پیش، بیش از 70 % فعالیت این مرکز روی ماهی تیلاپیا رفته است. تیلاپیا ماهی است که وضعیت اقتصادی و اقتصاد شیلاتی آن شناخته شده است. ما آن موقع که شروع کردیم صد و چندمین کشوری بودیم که الان 140 کشور وارد آمار تولید شدند؛ یعنی ما طی 9 سال کارهای پژوهشی را انجام داده ایم، ولی از لحاظ توسعه و صنعت و ترویج آن تقریباً در نقطه اولیه هستیم و کشورهای دیگر که بعد از ما شروع کردند از ما جلوتر بوده و جز آمار تولید هستند و صادرات دارند اقتصادشان در این مسیر می چرخد و منافع آن را استفاده می کنند.
این مکان 15 الی 16 سال است که شروع بکار کرده است  
افق کویر: آیا تولید و پرورش ماهی اقتصادی است؟ چه میزان تولید کنیم تا مقرون به صرفه باشد؟
 بله، اقتصادی می باشد. شیلات در همه دنیا یک صنعت است صنعتی رو به جلو. بحث تولید در شیلات به دو شاخه یکی صید و دیگری آبزی پروری روی آورده است. صید یک منبع محدود است و تعریف شده در ذخایر طبیعی می باشد و به سمت آبزی پروری رفته است که این صنعت روز آمد در همه جا رو به جلو است، گونه هایی که در صنایع آبزی پروری جهان مطرح است زیاد نمی‌باشد و در کل جهان 500 الی 600 گونه است، ولی در شرایط اقلیم این منطقه و مناطق مشابه ما گونه ها بی نهایتی نیست که ما به سراغ آنها برویم گونه های تعریف شده و مشخص می باشند، برای مناطقی مثل ما، تیلاپیا دومین گونه آبزی پروری است که تعریف اقتصادی بودن را در خود دارد. اول کپور است و دوم تیلا پیا که به سود آوری مشخص می رسد و ما بهترین گزینه ای که توصیه می کنیم و دنیا برای این شرایط توصیه می کند تیلا پیا است و علتش این است که تیلاپیا در سیستم‌های مختلف امکان تولید دارد و تراکم پذیر است و هزینه های سرمایه گذار آن محدود می باشد و سود آوری نسبتا بالا دارد. 
افق کویر: چه فضایی برای تولید آن باید فراهم کرد؟ 
 
تیلا پیا را می شود از "بکیار" یعنی حیاط خلوت شروع کرد تا مقیاس های تجاری و صنعتی؛ بنابراین محدودیتی در سرمایه گزاری ندارد. در پشت بام  و زیرزمین در منزل می شود و در اصطلاح به این ماهی مرغ آبزی پروری می گویند. 
افق کویر: چه شرایطی برای پرورش ماهی در بافق لازم است؟ 
 حداقل ها در هر جایی آب و زمین است، ولی حجم اینها بسته به نوع سرمایه گزاری و هدف سرمایه گزاری می تواند متفاوت باشد. یک نفر مقیاس خانگی مدنظر دارد، دیگری تولید محلی و شاید بحث تجاری و بعد صنعتی دارد و بسته به میزان آب و زمین را باید متفاوت عمل کند و به هر حال می تواند از کمترین شروع کند. 
افق کویر:  وضعیت بازار ماهیان پرورشی چگونه است؟
غیر از استان های ساحلی اغلب استان‌های غیر ساحلی ماهی های پرورشی در آنها تعریف شده است و در جهان کیفیت استانداردهای بین المللی وجود دارد؛یعنی پرورش دهنده ها متناسب با آن فعالیت کنند و می تواند محصول را به بازار عرضه کند و واقعاً کنترل می شود. این است که اگر رسانه ها اجازه بدهند مخصوصاً در این امواجی که ایجاد می شود و رقابت های اقتصادی اقبال بازار خوب است. آبزیان جز پروتئین های گران هستند؛ مخصوصاً در کشور ما فاصله قیمت گوشت سفید ماهی با گوشتهای دیگر زیاد است و این درست نیست و معضل است و راه حل آن کمک به تولید و تقویت تولید می باشد و ما نصف میانگین جهانی مصرف ماهی را داریم؛ اگر سرانه مصرف جهان 20 کیلوگرم است ما زیر 10 کیلو گرم مصرف داریم و ما روشهایی را انتخاب کرده ایم که قیمت ماهی گران در می آید ما باید با کشورهایی که طلایه دار پرورش آبزیان هستند به گونه ای رفتار کنیم که قیمت تمام شده در آبزیان ما زیرقیمت مرغ در بیاید. به این علت که استراتژی خاص خودمان را داریم مسئله آب در مملکت ما حائز اهمیت است. ما این آب را از اصفهان نمی آوریم این آب از سرزمین خودمان است آبی که در این بستر می آید و اساساً در دنیا ما یک دامپروری، یک طیور،یک محصولات کشاورزی دارد جایی که مشکل آب داشته باشد میگویند ماهی پرورش بدهید به این علت که هر کیلو ماهی در حدود 50 لیتر آب در سیستم بازگردمصرف دارد؛ در حالیکه این مسئله برای هر کیلو گوشت گاو 25 هزار لیتر است. 
افق کویر: آیا می توان این ماهی را در استخرهای پلیمری و خانگی پرورش دارد؟
 با حجم کم آب با ارزانترین سازه ها می توان انجام داد. 
افق کویر:  برای شروع پرورش ماهی چکار باید انجام داد ؟
 ما مرکز پژوهشی هستیم و بحث های اجرایی را شیلات استان هدایت می کند امکانات را می بیند زمین، آب و.. باید به سراغ مجوزهای مختلف از نظام مهندسی، محیط زیست و... بروند.
افق کویر:  هزینه لازم برای ساخت استخر پرورش ماهی چقدر است؟
سازه های پرورش متنوع است بستگی دارد چه سیستمی و چه ماهی بخواهیم کار کنیم. استخرهای مختلف خاکی و بتنی داریم در شرایط سالنی می شود کار کرد که در سالن کنترل شده بگذاریم. گلخانه ای داریم که سیستم خیلی مناسب برای حفظ آب و شرایط کویری است. 
افق کویر:  کدام روش مناسب تر می باشد؟
 بستگی به هدف دارد به میزان سرمایه گزای هدف تولیدتان و اینکه چگونه و چه فصلی با مشخصات آب کنار هم بگذاریم مناسب ترین برای مقیاس تجاری و نیمه تجاری سیستم گلخانه ای است چون آب را حفظ می کند ملاحظات محیط زیستی دارد 
افق کویر:آیا از آب چاه می توان برای پرورش ماهی استفاده‌کرد؟ 
بله، آبزی پروری در این منطقه مخصوص آب چاه است. چاههای کشاورزی هم می شود تنها همه دنبال مجوز هستند. 
افق کویر::  بیماری حباب گازی چیست؟ و پیشگیری از آن چگونه است؟
عدم تعادل نیتروژنی در آب است، چیزی غیر قابل کنترل نیست و اگر مدیریت مزرعه و آب خوب باشد این اتفاق نمی‌افتد و اگر در شروع کار باشد یا تعویض ها، جداکردن ماهی هایی که زمان شروع آسیب دیدند قابل کنترل است و همیشگی نیست و یک مورد فیزیکی است و فیزیولوژیکی می باشد و ضعف مدیریت است و بیشتر در بچه ماهی ها رخ می دهد تا بزرگ ماهی ها، چون آنها می توانند سیستم خودشان را تنظیم کنند. یک دیدگاه عمومی در مناطق وجود دارد و باید بگوییم ماهی مانند درخت پسته نیست که در ماه خاصی کود یا آب داده شود و بالاخره پسته دهد، ماهی نظارت می خواهد و دائم باید بالای سرش باشید با گیاه فرق دارد. ماهی موجودی زنده و متحرک است و باید 24 ساعت به آن نظارت داشت. 
افق کویر: آیا پرورش ماهی بصورت مداربسته امکان پذیر است؟
 مداربسته یک تکنیک فن آوری نوین است و مزایا و ملاحظات خاص خودش را دارد . آب صرفه جویی می شود، تراکم نمی شود شدت بالابرد، تولید افزایش پیدا می کند؛ اما حساسیت ها افزایش پیدا می کند هزینه سرمایه گذاری بالاتر است نیاز به مهارت هم دارد. 
افق کویر:  پرورش ماهی به دو روش دو منظوره چگونه است؟
 
 هدف صرفاً تولید تجاری نیست در کنار کار کشاورزی می توان در استخرها برای مصارف محدود پرورش داشت و برای مصارف خانگی می توان مدیریت کرد. 
افق کویر:  چرا با پرورش تیلاپیا موافقت نمی گردد با وجود اینکه سرمایه گذاری هایی در مراکزی در بافق از جمله دانشگاه آزاد گردیده است؟
 از مخالفان باید پرسید دلایلی که ما می‌آوریم این است که مطابق جهان و140 کشور تولیدکننده با تکنولوژی های روز آمد با برنامه های تعریف شده، شدنی است و در منطقه های ما مثل همه جهان و چرا اینکه موافقت نمی شود را متقاعد نشدیم. باید طبعات منفی کم شود و طبعات مثبت را پررنگ کرد و جلو صنعت را نگرفت. 
افق کویر: به نظر شما پرورش ماهی مناسب اقلیم جغرافیایی بافق است و بهترین کدام است؟
 گونه های مختلفی داریم که بهترین گونه تیلاپیا است. آبزی پروری برای گونه های دیگر هم امکان پذیر است. 
افق کویر:در مورد کلسترول و امگا3 بگویید؛ گفته می شود از این ویتامین مقدارکمی در تیلاپیا می باشد؟
140 کشور تولیدکننده و 180 کشور مصرف کننده داریم و تیلا پیا دارای استاندارد های بین المللی و مصرف و گواهینامه از مراجع بین المللی تغذیه است و بزرگترین مصرف کننده کشور آمریکا و بعد از آن کشورهای اروپایی می باشند.
ما پژوهش ها و مقالات خاص خود را در اینجا انجام داده ایم؛ البته همه جا صورت می گیرد و در تمام دنیا موجود پرورشی که کیفیتش بسته به شرایط پرورش است و چیزی که مهم است تعادلی است که باید بین امگاه 3 و 6  وجود داشته باشد. 
افق کویر:  در زمینه اینکه می‌گویند تیلا پیا در فاضلاب هم پرورش می دهند توضیح دهید؟ 
 
اینها جوسازی است ممکن است گزارش دهند در فلان مزرعه ای برای پرورش دام این کار را انجام می دهند و هیچ شخصی آن را نباید بخورد، ولی اصلاً تعریف عمومی نیست برای پرورش هر موجود گیاه، طیور، دام و... مطرح است و این برنامه ریزی برای مخالفت با توسعه تیلاپیا است.
افق کویر: این ماهی را در اکواریوم خانگی می توان پرورش داد؟
 1600 گونه تیلاپیا داریم که بسیاری از ماهی های تزئینی آکواریوم از این نوع هستند؛ اما این گونه را بخاطر رفتارش که تهاجمی است در محیط کوچک ناراحت می شود و حتی صدفها و دیگر تزئینات ته آکوریوم را بهم می ریزد. 
افق کویر: آیا این جمله صحیح است که تیلاپیا همه چیز خوار است؟
این جمله نادرست است عمدتاً گیاهخوار است و رژیم غذایی همه چیز خواری دارد ما سه گروه داریم گیاهخوار که پروتئین خود را از گیاه می گیرد و گوشتخواری که پروتئین را از جانوری می گیرد و همه چیز خوار که  هم از گیاه و هم از جانور پروتئین تأمین می‌کند، ولی تیلا پیا بعد از بلوغ عمدتاً به سمت گیاهخوار می رود و فرمولاسیون غذایی حساسی دارد و می توان گفت خوش خوراک است. 
افق کویر:  آیا صحیح است که می‌گویند اکسیژن آب بافق نسبت به شهر کرد کمتر است؟
 
خیر، در بافق وزش باد و شرایط کویری یکی از حسن ها می باشد و حتی کمک کننده است و اصلاً اینطور نیست. 
افق کویر:  در مورد تیلاپیا که زیرزمینی شده است توضیح دهید؟ 
بله، وقتی مسیر قانونی را ببندند سرمایه گذاران که این مسیر زیرزمینی را شناخته اند بسمت غیررسمی می روند و سالانه 16هزار و چهارصد تن فیله در بازار است.