هفته نامه
« بازگشت
نقش معنویت در سلامت روان
نقش معنویت در سلامت روان
معنویت مرحله ای است که در آن معنا ، امید ، آسایش و آرامش درون را در می یابیم. بسیاری از افراد از طریق اعتقادات مذهبی به آن دست می یابند. برخی آن را از هنر و ارتباط با طبیعت مثلا تماشای یک دریای آرام و زیبا دریافت می کنند. گروهی هم آن را در روابط اجتماعی ، یا اصول و ارزش هایشان می یابند.
یکی از تاثیرات مهم معنویت در زندگی ، ارتقاء سلامت است. بی تردید همه می پذیریم که حفظ سلامت مستلزم تغذیه مناسب ،ورزش و استراحت کافی ، و پرهیز از عادات غلط مانند سیگار کشیدن است اما باورهای ما نیز بر سلامت و طول عمرمان تاثیر می‌گذارد.
مطالعات نشان داده اند که گرایشات معنوی قوی و نگرش مثبت موجب ارتقای سلامت می‌شود و بیمارانی که گرایش‌های معنوی قوی دارند به بهبود خود از بسیاری بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا ، بیماری قلبی و بهبودی پس از جراحی کمک می‌کنند.
بر اساس مطالعات انجام شده باور های مذهبی قوی در افزایش توان جسمی کسانی که تحت عمل احیای قلب قرار می‌گیرند نیز موثر است حتی تاثیر این باورها در ترک اعتیاد هم به اثبات رسیده است.
اهمیت دین و رشد معنوی در انسان در چند دهه اخیر به صورت فزاینده‌ای مورد توجه روانکاوان، روانشناسان و متخصصان بهداشت جسم و روان قرار گرفته است. پیچیدگی جامعه مدرن امروزی و مشکلات روزافزون زندگی ماشینی و تغییر شیوه‌ها و الگوهای زندگی در عصر فرامدرن، موجب شده است که نیازهای معنوی انسان در برابر خواسته‌هاو نیازهای مادی او قد علم کند و اهمیت بیشتری بیابد. علی‌رغم همه تبلیغات ضددینی در گذشته و حال ، واقعیت‌ها نشان می‌دهد که مردم دنیا حتی در کشورهای پیشرفته، امروز بیش از گذشته به مذهب و ارزش‌های معنوی گرایش دارند. متخصصان نیز به طور جدی دریافته‌اند که شیوه‌های موجود درمانی برای بهبود اختلالات عاطفی، روانی و حتی جسمانی افراد کافی نیست.
بسیاری از صاحب‌نظران غربی معتقدند که دین از جنبه‌های مختلفی به انسان‌ها کمک می‌کند تا با فشارهای روانی زندگی، بهتر کنار آیند. عقاید دینی در امیدوار کردن انسان‌ها و ایجاد انگیزه شفا یافتن برای بیماری‌های جسمانی و روانی آنان موثر است.
مطالعه جدیدی نشان داده برخی از مبتلایان به بیماری ایدز که بیشتر عمر کرده بودند، برای کنار آمدن با بیماری خود به دین متوسل شده و در فعالیت‌ها و مراسم دینی شرکت کرده بودند.
باید اذعان کرد که مهمترین معنای اسلام، سلامتی است، یعنی پیشگیری و دور بودن از هرگونه آفت و زیان بدنی و روانی. در این معنا، اسلام مفهوم سلامت‌بخشی، گسترش سلامتی و یا سالم‌سازی فردی، خانوادگی و اجتماعی را بیان می‌کند.قرآن خود را کتاب شفای جسم و جان معرفی می‌کند و آیات الهی زیادی برمعنای سلامت‌بخشی اسلام و هدایت و رحمت برای مردم و مومنان دلالت دارد. تمثیل طبیب برای پیامبران الهی و به ویژه پیامبر اسلام(ص) کنایه از وظیفه اساسی آنان در تحقق سلامت و در شفای جسم و روان بشر است.
ارتباط با خدا در سختی‌ها و مشکلات و بحران‌های زندگی، به انسان آرامش می دهد. متاسفانه با وجود تحولات علمی و صنعتی در قرن حاضر و پیشرفت های مهم پزشکی در دهه‌های اخیر، استرس و مشکلات روانی در جامعه بشری رو به افزایش است و اختلالات عاطفی، معضل اعتیاد، آمار طلاق و ناسازگاری های فردی و اجتماعی، زیاد شده است.
بنابراین به نظر می رسد موضوع سلامت روان از اهمیت بسزایی برخوردار است، طوری که جسم و روان مانند تار و پود یک پارچه به هم تنیده شده اند و اگر یکی از این دو آسیب ببیند، دیگری هم آسیب خواهد دید. سلامت روان چیزی فراتر از نداشتن علائم بیماری روانی است. سلامت روان یعنی اینکه فرد بتواند عملکرد موفق و عالی از نظر تفکر، خلق و خو و رفتار داشته، همچنین فعالیت های مفیدی در جامعه ارائه دهد، روابط مثبت با دیگران برقرار کند، با مشکلات و استرس ها و ناملایمات زندگی کنار آید و توانایی کمک به دیگران را هم داشته باشد.
راه رسیدن به سلامت روان، راه دشواری است و یک امر تصادفی نیست که یک شبه اتفاق بیفتد. نیاز به پشتکار و زحمت فراوان دارد. یکی از مهمترین اصول سلامت روان معنویت و ارتباط با خداست. ارتباط با خدا در سختی ها، مشکلات و بحران های زندگی به انسان آرامش می دهد و توکل و توسل به او باعث کنترل استرس ها و تنش های فرد می شود. انسانی که به خدا ایمان دارد و به او توکل می کند درمقابل ناملایمات زندگی سر خم نمی کند و به خداوند پناه می برد و با توکل به قدرت و محبت بی انتهای خداوند آرام تر و راحت تر مسیر زندگی اش را پیدا می کند و با مشکلات راحت تر کنار می آید.
اگر می خواهید سلامت روان خود را بهبود بخشید ، باید از اصولی پیروی کنید.
- آنچه را که می تواند منشا آرامش درونی ، آسایش خیال ، قدرت ، و عشق در زندگی شما باشد بشناسید.
- هر روز زمانی را به انجام اموری که به ارتقاء معنویت شما کمک می کند اختصاص دهید. این امور شامل خدمات اجتماعی یا فعالیت های داوطلبانه ، دعا کردن، خواندن سرودهای مذهبی ، مطالعه کتابهای الهام بخش ، قدم زدن در طبیعت و مشاهده زیبایی های آن ، تفکر در سکوت ، و شرکت در فعالیت های مذهبی می شود.
- اگر به علت بیماری خاصی تحت درمان هستید ، پزشک خود را از باورها ، نگرانی ها یا مسائلی که استرس زا هستند آگاه کنید.
- به یاد داشته باشید بیماری زمانی رخ می دهد که محیط درونی بدن ما برای آن مهیا باشد و این محیط را خود ما با شیوه زندگی ، تغذیه و افکار نامناسب ایجاد می کنیم.
- بدن ، ذهن و اعمال ما تحت تاثیر افکار و احساسات ما قرار دارند. هر چه این افکار با معنویت بیشتری همراه باشند ، تاثیر آنها در رسیدن به سلامت روح بیشتر است.
- باور داشته باشید شما انسانی زیبا و برخوردار از روح و روانی زیبا هستید .
منبع: جزوات دفتر سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد - ویژه نامه ( هفته بهداشت روان ) فصلنامه بهورز
تهیه وتنظیم : هوشمند کارشناس بهداشت روان