هفته نامه هفته نامه

بازگشت به صفحه کامل
« بازگشت

مفهوم حلال

مفهوم حلال



در فرهنگ ها، معانی و تعابیر مختلفی برای واژه ی حلال آمده است. راغب اصفهانی می‌گوید: حلال به معنای باز کردن و گشودن گره است. و برخی از اهل لغت گفته اند: حلال، استعاره از بازکردن گره و گشایش چیزی است. حلال آن چیزی است که از ممنوعیت باز شده است. در اصطلاح حلال بنا به فرموده‌ی پیامبر اکرم(ص) آن چیزی است که خداوند در قرآن حلال کرده است.(اَلحَلالُ ما اَحَلَّ اللهُ فی کِتابِهِ) و چیزی که ممنوعیتی در آن نباشد و می توان گفت حلال آن چیزی است که تصرف درآن امری معقول شمرده شود. و حلال آن است که محظوری در آن نیست و انجام دادنش با اجازه ی خداست.
مفهوم حرام: حرام به معنای ممنوع و ضد حلال است و چیزی که از آن منع شده باشد و ممنوع بودن یا به تحریم و منع الهی است یا به ناحیه ی کسی است که فرمانش باید پذیرفته شود همچون فرمان پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع). حرام فعلی است که مکلف از سوی شارع ملزم به ترک آن است.
محرمات آن کارهایی است که خداوند ما را از انجام آن نهی نموده است. طبق گفتار ارزشمند پیامبر(ص) حرام آن چیزی که خداوند در کتابش حرام کرده است. حرام به معنای ممنوع است. وقتی می گویند فلان کار حرام است معنایش این است که ارتکاب آن ممنوع است چنانکه ماه حرام، ماهی است که جنگ در آن ممنوع می باشد و مسجدالحرام یعنی مسجدی که دارای حرمت و احترام خاصی بوده و ورود مشرکین به آن ممنوع است.
حرام امری است که خداوند به طور حتم از آن نهی کرده به نحوی که اگر کسی خلاف آن عمل کند، در قیامت مورد خشم و عقاب او قرار می گیرد و گاهی در دنیا نیز به مجازات شرعی دچار می شود.
اهل حلیت: قانون کلی حلال بودن است، مگر این که دلیلی بر حرمت باشد و نباید از پیش خود به خاطر موهوماتی، حلالی را بر خود حرام نمود.
لازم به ذکر است که حلال ها بسیار و حرام ها اندک هستند آن هم به خاطر مصالح خود انسان.
لزوم فراگیری احکام حلال و حرام: حضرت علی(ع) در فرازی از وصیت نامه خود به فرزند گرامی اش امام حسن مجتبی(ع) می فرمایند: نخست کتاب خدا و تأویل آن و احکام حلال و حرام را به تو می آموزم. امام صادق(ع) نیز می‌فرمایند: یک حدیث درباره‌ی حلال و حرام که از شخصی راستگو فراگیری، برای تو بهتر از دنیا و طلا و نقره های آن است. امام صادق(ع) در یکی از سخنانش زندگی کودکان را به سه دوره‌ی هفت ساله تقسیم نموده، هفت سال اول را دوران بازی، هفت سال دوم را دوران آموزش و هفت سال سوم را دوران فراگیری حلال و حرام دانسته‌اند. امام خمینی(ره) فرموده‌اند: فراگیری مسائل حلال و حرام واجب است.  
جاودانگی حلال و حرام: زراره می گوید: از امام صادق (ع) درباره‌ی حلال و حرام پرسیدم، حضرت فرمودند: حلال محمد(ص)همیشه تا روز قیامت حلال و حرامش همیشه تا روز قیامت حرام است.
نمی توان گفت: چون زمان اجازه می‌دهد باید برخی از حرام ها، حلال شودتا پذیرش مردمی بیشتر شود. به عبارت دیگر نمی توان برای دفع افسد به فاسد روی آورد و مقدار کمی از حرام را برای جلوگیری از حرام بیشتر پذیرفت.
اقسام حرام: حرام در یک دسته بندی به دو گونه تقسیم می شود: الف) حرام ذاتی: آن است که نهی مربوط به خود آن عملی است که به تنهایی فسادآور می باشد مانند: دزدی، فحشا، دروغ و... ب) حرام عرضی: آن است که حرام بودنش به جهت عارض شدن امری خارج از آن عمل باشد. یعنی خود عمل به تنهایی حرام نیست بلکه به جهت شرایط خاص حرام شده است، مانند: دست بسته نماز خواندن به عنوان تشریع و بدعت در دین یا روزه گرفتن کسی که روزه برایش ضرر دارد. و از نگاهی دیگر حرام به دو گونه تقسیم می شود: 
الف) حرام تکلیفی: آن است که مکلف با انجام حرامی، مرتکب گناه شده است.
ب) حرام وضعی: آن است که عملش باطل است. مثلاً کسی که معامله ی ربوی انجام می دهد، دو نوع حرام برای او مطرح است: هم گناه کرده است و هم معامله اش باطل است.
حلال و حرام در قرآن: در قرآن آیات بسیاری درباره‌ی حلال و حرام وجود دارد به عنوان نمونه: (قُلْ تَعالَوْا أَقْلُ ما حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَیکُمْ أَلاَّ تُشْرِکُوا بِهِ شیْئاً) بگو بیایید آنچه را پروردگارتان بر شما حرام کرده است برایتان بخوانم: اینکه چیزی را شریک خدا قرار ندهید!» انعام آیه 151
منصوره زینلیان بافقی