هفته نامه

مختصری در مورد سیاه دانه و خواص درمانی آن

ادویه درمانی در طب سنتی از جایگاه ممتازی برخوردار است. ادویه ها علاوه برطعم دهی به غذاها و عطر و بویی که دارند حاوی مواد معدنی، ویتامین ها و مهم تر از همه آنتی اکسیدان ها هستند که در پیشگیری از سرطان ها و درمان بسیاری از بیماری ها نقش کلیدی دارند. از بین ده ها ادویه، سیاه دانه در طب سنتی جایگاهی رفیع تر دارد. این گیاه که با نام های سیاه دانه، شونیز بیابانی، سیاه تخمه گندم، حبه سودا، گیل نیک، علف چنگ شناخته می شود. این گیاه حاوی 30-40 درصد ماده روغنی، قند دودی، مواد صنعتی، ملانتین و یک ماده تلخ غیرمتبلور زرد رنگ محلول در آب و الکل به نام نیژلین و ساپونوئید می باشد. از پیامبر اکرم (ص) و امام رضا (ع) نقل شده «سیاه دانه درمان تمامی بیماری به جز مرگ است». در این مطالعه کتابخانه ای از منابع طب رایج، سنتی و اسلامی در رابطه با خواص درمانی سیاه دانه، بهره برداری شده تا اهمیت این ماده غذایی و دارویی بر همگان مشخص شود. خواص سیاه دانه به اختصار به شرح زیر بیان می شود: استنشاق گیاه برای رفع سرماخوردگی، در درمان آسم، زنبورگزیدگی، بیماری های تنفسی، میگرن، فلج صورت (بلزپالزی) و طپش قلب موثرمی باشد. مصرف آن با عسل (دوسین)، سنگ کلیه و مثانه را دفع می کند. مخلوطی از سیاه دانه و شیر در درمان زردی موثر می باشد. مصرف سیاه دانه به صورت پودر با آب در درمان بواسیر موثر است. در درمان سرگیجه و دردهای گوش، بی خوابی، ریزش مو، بیماری های زنان و زایمان با نسخه ها و ترکیب های متفاوت موثر می باشد. در درمان روماتیسم، دیابت، اسهال، ضعف قلب، تقویت گردش خون، ناراحتی ها و التهاب کبد با ترکیب های خاص موثر است. در درمان سر دردها به ویژه میگرن، ناراحتی ها و التهاب های کلیوی، ادرار غیر ارادی موثر است. در تنطیم کار معده و لوزالمعده و درمان دل پیچه و دردهای روده ای موثر است. در درمان افسردگی، کسالت، فراموشی، با نسخه های متفاوت موثر است. در درمان آلرژی فصلی، خارش پوستی، جوش های صورت، لک و امراض پوستی با نسخه های جداگانه موثر است. در پایان پیشنهاد می شود در ایران مثل سابق این ادویه وارد رژیم غذایی و دارویی خانواده ها شود. افزودن آن به نان ها به ویژه نان سنگگ به عنوان مصلح و افزایش دهنده ارزش غذایی نان یک پیشنهاد عملی است.