هفته نامه هفته نامه

بازگشت به صفحه کامل
« بازگشت

رد مظالم چیست؟!

رد مظالم چیست؟!



رسول خدا (ص) فرمودند:خداوند متعال به من وحی فرمود:
ای برادر پیامبران، قوم خود را برحذر دار تا به یکی از خانه های من(مساجد یا کعبه) داخل شوند در حالیکه بنده ای از بندگان من حقی بر گردن یکی از آن ها داشته، زیرا مادامیکه در حال نماز است من به وی لعن می فرستم؛مگر اینکه آن مظلمه را رد کند.(الجواهر السنیه،ص325)
از نظر اصطلاح فقهی مظالم عبادی به اموال و بدهی هایی گفته می شود که انسان از روی ظلم و بی عدالتی از بندگان خدا گرفته و نپرداخته است. و مظلمه عبارت از نوع خاصی از مدیون و مشغول الذمه بودن است و ویژگی آن به این صورت است که:
یا انسان مبلغ مشخصی به فرد معینی مدیون است؛ اما نمی‌داند کجاست و به او دسترسی ندارد، و یا اینکه می داند که مبلغ معینی مدیون است؛ اما به صورت مشخص، فرد مدیون برایش معلوم نیست که چه کسی است؟ در هر دو صورت فرق نمی‌کند که علت مدیونی، غصب و سرقت باشد یا اینکه سبب آن امری مشروع باشد. مثلاً از شخصی قرض و بعد قرض دهنده را پیدا نکند؟ آنچه در ماشینهای عمومی و مسافربری از طرف صاحبش جا می ماند یا در مغازه ها از مشتری جا می ماند یا در مسافرخانه و امثال آن جا می ماند و پولی که اشتباهاً و اضافی به انسان داده می‌شود و بعداً متوجه می‌شود یا بدهی و خسارتی که شخص به دیگری وارد کرده و آن چه از این قبیل امور است همه دین است؛ اما حکم آن این است که اگر صاحب آن ها را می شناسد باید عین اموال را به آنها بدهد و اگر عین اموال تلف و مصرف شده باید مثل یا قیمت آن را بپردازد و اگر صاحب آنها را نمی‌شناسید، پس از یأس و ناامیدی از شناسایی صاحب آن از مصادیق مجهول المالک و مظالم عباد به فقیر( به فتوای تعدادی از مراجع به فقیر غیر سید) صدقه داده می شود که اصطلاحاً به این پرداخت صدقه و رد و مال به فقیر بابت دین مزبور رد مظالم گفته می‌شود! آنچه تاکنون گفته شد حالت یقینی رد مظالم است؛ اما گاهی چون شخص در برهه ای از زندگانی خیلی مقید به رعایت حقوق دیگران در اموالشان نبوده است و به چه کسی و چه مبلغی بدهکار است؟ به منظور اینکه اگر واقعاً به کسی بدهکار است ذمه اش بری شود مبلغی را احتیاط به عنوان رد مظالم به فقرا صدقه می دهد.
همچنین کلیه حقوقی مالی که انسان به دیگران مدیون شد (مثل نفقه زن و اجرت کارگر و حتی کتک زدن به کودک خود که موجب دیه شده باشد) و دسترسی به آنها یا ورثه آنها ندارد یا نمی تواند آنها را شناسایی کند در تمام این موارد واجب است به مقدار یقینی به عنوان مجهول‌المالک رد مظالم عباد به فقیر ( فقیر غیرسید) صدقه دهند و خود را بری‌ء الذمه کنند.

محبوبه رنجبر