هفته نامه

خودکشی ؛ خراشیدن روان جامعه

رضیه زارع پور| احساس می کند به آخر خط رسیده است. مدتهاست از افسردگی رنج می برد. مدام دارو مصرف می کند. حس می کند دیگران حرفش را نمی فهمند. کلافه و سردر گم است. مشکلات مالی فشار سنگینی بر او وارد کرده است. اصلاً احساس خوبی به زندگی ندارد. یادش نمی اید آخرین بار کی از روزهای زندگیش لذت برده. مدام سرکوفت شنیده است. فکر می کند تنها راه رهایی اش رهایی و خلاصی از زندگی است. تصمیم خود را گرفته است. کوچکترین اظهاری به کسی نمی کند که مبادا بازش دارند. با خود می گوید " یک پایان تلخ بهتر از تلخی بی پایان است" ...

خودکشی پدیده شومی است که همه ی جوامع بشری را درگیر خود داشته است و دارد. این پدیده متأثر کننده متعلق به امروز و دیروز هم نیست. امری است که از حیات بشر وجود داشته و امیدی به محو آن نیز نیست! مدت زیادی نمی گذرد که خبرهای ناراحت کننده سه خودکشی یزد را تکان داد. خودکشی دختر دانش آموز یزدی، خودکشی دانش آموز بافقی، خودکشی پیرمرد اردکانی و... که به فاصله ی کوتاهی اتفاق افتاد نه تنها در استان یزد که در سراسر کشور در صدر خبرها قرار گرفت .

خودکشی تا مدتها افراد نزدیک، خانواده و تمامی کسانی که به نحوی این ماجرا را مشاهده کرده و یا لمس کرده اند متأثر می کند. می توان گفت خودکشی روان جامعه را خراش می دهد .

هفته نامه افق کویر در این شماره گفتگویی با دکتر امیر رضاچمنی متخصص بیمارهای اعصاب و روان انجام داده ایم که از نظرتان می گذرد :

افق کویر: آقای دکتر تعریف خودکشی چیست و فرق خودکشی با تظاهر به خودکشی چیست؟

خودکشی از نظر تعریف رواشناسی وقتی اتفاق می افتد که فرد نتواند نیازهای خود را برآورده کند و دچار احساس درماندگی و استرس غیر قابل تحمل شود و در یک تعارض بین مرگ و زندگی قرار بگیرد. به دلیل این که فرد نمی تواند هیجان خود را کنترل کند. در تظاهر به خودکشی فرد نقش و رول خودکشی را بازی می کند. گاهی برای جلب توجه این کار را انجام می دهد، اما تصمیمم قطعی ندارد که خودکشی را انجام بدهد .

افق کویر: لطفاً درباره انگیزه ها و عللی که متوجه جوانان در زمینه ی خودکشی است توضیح دهید؟

عوامل مختلفی باعث خودکشی می شود؛ شاید مهمترین دلیل آن بیماریهای روحی و روانی باشد. 90 درصد خودکشی ها ناشی از اختلالات روانی است که 80 درصد موارد خودکشی از اختلالات افسردگی ناشی شده و10 درصد دیگر مربوط به سایر عوامل می باشد. عوامل دیگر دخیل در خودکشی؛ بیمارهای جسمی، بیمارهای قلبی عروقی، بیمارهایی مثل ایدز و ... می باشد. در زمینه اجتماعی و عاطفی عواملی که زمینه ساز خودکشی می شود طلاق، شکستهای عاطفی نوجوانان، تنهایی، جدایی والدین و مواردی از این قبیل است.

مشکلات مالی و شغلی نیز بخشی دیگر از عوامل را شکل می دهند. گاهی افراد شغلشان را از دست می دهند یا در مرتبه شغل خود نزول پیدا می کنند. استرس و ناراحتی های ناشی از آن منجر به خودکشی می شود همچنین عدم اعتماد به نفس در افرادی که سابقه خودکشی داشته اند را می توانیم برشمریم.

افق کویر: در کدام یک از اقشار جامعه و در کدام گروه های سنی خودکشی بیشتر دیده می شود؟

از نظر تقسیم بندی جنسی میزان اقدام به خود کشی در خانمها چهار برابر بیشتر از آقایان است، اما میزان خودکشی موفق آقایان چهار برابر بیشتر از خانمها است .از نظر شیوع سنی خودکشی هر چه سن افزایش یابد شیوع آن بیشتر می شود، ولی یکسری عوامل زمینه ساز خودکشی است. از نظر متأهل و مجرد بودن؛ تأهل ریسک کمتری نسبت به فرد مطلقه دارد. عامل تأهل و ازدواج نقش مؤثری در کاهش خودکشی دارد. در جوانان و افراد مسن این عمل بیشتر مشاهده می شود؛ البته در این زمینه نمی توان بصورت مشخص و آماری دقیق صحبت کرد، ولی بطور کلی خانم ها از روشهای ملایم تری نسبت به آقایان در خودکشی استفاده می کنند. خودکشی خانم ها بیشتر ناشی از سوء مصرف دارو می باشد، ولی آقایان روشهای خشن تری را به کارمی برند.

افق کویر: چرا برخی از جوانها با وجود راههای مناسب تری برای حل مشکلاتشان، این راه مذموم و غیرعقلانی را انتخاب می کنند؟

این موضوع به عواملی مانند نحوه تعامل جوانان با خانواده و مخصوصاً بحث تکنولوژی مربوط می شود. امروزه فضاهای مجازی در بیشتر موارد جوان را دچار چالش می کند و از سوی دیگر عدم کنترل خشم، هیجانات و... باعث می شود که جوان به این سمت کشیده شود .

افق کویر: چه اقدامات درمانی برای نجات(افراد نجات یافته( ازخودکشی باید انجام داد؟

یکی از عوامل خطر ساز که باعث می شود فرد گرایش به خودکشی پیدا کند عدم اعتماد به نفس است. این عامل باعث می شود فرد دچار حالت افسردگی شود، باید هر فرد را تحت شرایط خطر ساز مورد ارزیابی قرار داد. حمایتهای عاطفی و اجتماعی می تواند به افراد کمک کند تا فرد بتواند به حالت ثابت خود برگردد و زمانی که فرد به این نقطه رسید باید درمانهای دارویی را شروع کرد این باعث می شود فرد به آینده با دید مثبتی نگاه کند و دیگر به فکر خودکشی نباشد.

افق کویر: با توجه به اینکه اخیراً در یزد چند مورد خودکشی افراد دانش آموز و دانشجو مطرح شده است آیا می توان از این مسأله به عنوان یک معضل در استان نام برد؟

به هر حال سن نوجوانی سن حساسی هست. افراد درگیر یکسری از مشکلات و تغییرات هورمنی و استرسهای تحصیلی می گردند. از طرفی ویژگیهای شخصیتی در دوران بلوغ ، احساس استقلال طلبی و احساس تنهایی در خانه و درگیرشدن در مسائل عاطفی و هیجانی باعث می شود جوانان و نوجوانان بیشتر به سمت خودکشی بروند.

افق کویر: چه راه حلی برای این مسأله و معضل پیشنهاد می نمایید؟

راه حل این مسئله به آموزش والدین در دوران بلوغ و نحوه تعامل با نوجوانان و مدیرت فرزندان برمی گردد و باید قبل از این که حادثه رخ دهد خانواده ها خدمات رواشناسی به فرزندانشان ارائه دهند.