هفته نامه

به بهانه روز تنفس

بر طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، بیماریهای پنوموکوکی اولین بیماریهای عفونی کشنده در سراسر دنیاست و سالانه بیش از یک میلیون کودک زیر 5 سال بر اثر ابتلا به بیماریهای پنوموکوکی جان خود را از دست می دهند.

بیماری پنومونی(عفونت ریه یا ذات الریه)، به عنوان بیماری عفونی کشنده در کودکان زیر 5 سال و افراد بالای 65 سال شناخته می شود که هر ساله منجر به مرگ عده زیادی از افراد می شود.

از این رو سازمان بهداشت جهانی و یونیسف 12نوامبر یا 21 آبان ماه را به عنوان روز جهانی پنومونی نامگذاری کرده اند.

بدین منظور خبرنگار هفته نامه افق کویر گفتگویی با دکتر سید محمود میرترابی متخصص داخلی انجام داده است. در ادامه توضیحات وی را در این باره می خوانید.

هر نفس که فرو می رود ممد حیات است و چون بر می آید مفرح ذات

پس در هر نفس دو نعمت موجود است و بر هر نفس شکری واجب.

از دست و زبان که برآید- کز عهده شکرش بدر آید..... سعدی شیرین سخن(رحمت ا...)

کارکرد و اهمیت دستگاه تنفس را بطرز ماهرانه ای باارتباط حیات دنیوی و اخروی عجین ساخته است می دانیم که حیات ما وابسته به اکسیژن است. نفسی که فرو می رود(دم) و بر می آید(بازدم) شبانه روز حدود 10 متر مکعب هوای اکسیژن دار را بین محیط زندگی و ریه ها(جگر سفید) به قصد اکسیژن رسانی به اعضای بدن مخصوصاً قلب و مغز و خود ریه تبادل می کند. ریه اکسیژن را از طریق دم از هوای آزاد(که حاوی اکسیژن است) گرفته وارد خون نموده و از طریق قلب به کل بدن می رساند و اعضای بدن حیات خود را مرهون همین اکسیژن می داند. این اعمال بطرز عجیبی با مهندسی شگفت انگیزی انجام می شود که تفصیل آن از حوصله مصاحبه خارج است. آنچه باید بدانیم آنکه خداوند برای حیات اشرف مخلوقات خود یعنی انسان برای این عضو مهم(ریه) امنیت زیادی برقرار نموده است بطوری که برای رساندن هوای تمیز به ریه مخاط بینی مجاری تنفسی را بعنوان صافی و داخل ریه هم مژه هایی که بعنوان تمیز کننده بستر تنفس و ترشحات در مجاری تنفسی بعنوان راحتی مسیر و ضد میکروب آفریده است. همچنین آفرینش واکنشهایی نظیر سرفه، عطسه، افزایش ترشحات جهت جلوگیری از ورود مواد آلاینده به محیط تنفسی عامل امنیتی حسوب می شود علاوه بر آن نظمی بر این سیستم حاکم است که گاه ورزش و فعالیت کار این دستگاه بانفس تند و عمیق زیاد می شود و در هنگام خواب و استراحت تعداد تنفس و عمق آن کم می شود.

توصیه مجمل سعدی علیه الرحمه و توضیحات فوق در اهمیت تنفس به ما می گوید که باید شکرگزار خدا باشیم و این شکرگذاری چیزی نیست جز اینکه از این نعمت الهی محافظت کنیم و محافظت آن انجام نمی شود مگر انکه عواملی که باعث صدمه به این عضو می شود را بشناسیم.

در این فرصت چند عامل مهم که باعث سلب امنیت و صحت این عضو می شود اشاره می کنیم:

-1 مصرف سیگار: سیگار وقلیان با فلج نمودن مژه های جاروب کننده ریه از تمیز شدن خدادادی ریه ها جلوگیری نموده بستر را برای تجمع میکروب و تخریب فضای ریوی فراهم نموده عامل اصلی سرطان ریه می باشد. از طرفی باعث غلظت بالای خون و کاهش سرعت اکسیژن رسانی می شود. نیکوتین موجود در سیگار در صافی های طبیعی ریه را مسدود و ضخامت تبادل اکسیژن را افزایش داده تنگی نفس و پرهوایی ریه که به آن آمفیزم گویند را ایجاد می کند. ترشحات مجاری را بالا برده و خلط و ترشح مانع عبور هوا شده و حالتی بنام برونشیت ایجاد می کند. کسانی که در معرض سیگار هستند ولی سیگار نمی کشند هم به مقدار 30% افراد سیگاری متأثر می شوند.

-2شغل: بیماریهای شغلی ریه که منجر به سفتی و خشکی ریه می شوند هم مخصوصاً در مناطق صنعتی و سنتی از اهمیت بالایی برخوردار است. مشاغلی مانند دامپروری(تماس با یونجه و کود)، باطری سازی، مقنی گری(تماس باسیلس)، کوره پزی و نانوایی(آنتراسیت)، معدن کاری(آهن بعلت سبکی وزن در ریه تجمع نمی یابد و با ورود و خروج هوا معلق می ماند ولی موادی مانند سرب بعلت سنگینی در ریه کاملاً رسوب نموده باعث نارسایی تنفس و رشد میکروب سل می شود.)

-3حساسیت ریوی، حساسیت هایی مانند آسم بیشترژنتیکی و بخاطر تنگی مادرزادی راه تنفسی و زیاد بودن عوامل حساسیتی درون زاد مانند ایمونوگلوبین از نوع E در فرد می باشد. و حساسیت های محیطی مانند گرده گیاهان، ادکلن، مواد آرایشی، رنگ مو و عوامل شیمیایی و حتی پوندگانیکه در محیط تنفسی ما زندگی می کنند باعث حساسیت و التهاب مجاری تنفسی شده موجب تنگی نفس حاد می شوند.

-4آلودگی محیط متأثر از ترافیک جمعیتی: اهمیت این آلودگی از بقیه آلودگی ها بیشتر است چرا که فردی که در یک شهر آلوده مثل تهران زندگی می کند کل شبانه روز در معرض آلاینده است ولی کسی که شاغل است ساعت محدودی در معرض آلودگی است و شرایط احتیاط در محیط کار بالاتر است تا در خیابان و کوچه...

-5تأثیرات روحی: ثابت شده است کسانی که دچار افسردگی یا اضطراب هستند بعلت خستگی تنفسی ناشی از تند نفس زدن،و اسپاسم(گرفتگی) مجاری تنفسی در حالات روحی ریه خود را دچار آزردگی می نمایند و بعضی از بیماریهای نهفته ریوی با بروز مشکل روحی بارز تشدید می شوند.

خلاصه اینکه همه باید بخاطر، آمیزه های دینی، اخلاقی، اجتماعی و انسانی از دستگاه تنفسی خودمحافظت نمائیم.

کارگران مشاغل آسیب گذار باید توسط بهداشت حرفه ای تأمین سلامت و آموزش لازم را دریافت نمایند. افرادی که حساسیت دارند ضمن مراقبت و شناخت عوامل حساسیتی از در معرض قرار گرفتن خوداری نمایند و مواقعی که لازم است حساسیت زدایی(توسط پزشک ایمنی شناس) انجام دهند.

افراد سیگاری و قلیانی حتماً مضرات این مواد را می دانند کافیست اراده آنها باعث ترک شود.

هزینه پیشگیری در شهرهای بزرگ از هزینه درمان( تختهای بیمارستانی و ICU (آی سی یو) و داروهای گرانقیمت و...) بسیار کمتر است و تمهیدات دولتمردان کار ساز و موثر خواهد بود.

جهت یادآوری اهمیت آلودگی شهری و جهت حسن ختام نکته ای را از یکی از دوستان که در کشوراروپایی زندگی می کند بعرض می رسانم که می فرمود وقتی برای معاینه فنی اتومبیل مراجعه می شد در صورتی که اتومبیل دود ساز بود یا نقص فنی آن مرتبط با آلودگی هوا بود بلافاصله اتومبیل از رده خارج و اسقاطی می شد. خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل