هفته نامه
« بازگشت
برق گرفتگی چیست؟
برق گرفتگی چیست؟
محمد علی سالمی| قرار گرفتن دو نقطه از بدن در مسیر جریان برق، موجب عبور جریان از بدن می شود و با توجه به شدت و مدت عبور جریان، برق گرفتگی بوجود می آید و ممكن است عواقب مختلفی نظیر مرگ، ناشی از ایست قلبی ، سوختگی داخلی و سوختگی خارجی بدنبال داشته باشد. بعد از برق گرفتگی ممكن است كلیه ها از كار بیفتد یا دست ها بدلیل سوختگی داخلی قطع شوند و یا بعلت پرتاب شدن (بعلت لرزش ناشی برق گرفتگی) استخوانها دچار شكستگی گردند.
چگونه برق گرفتگی بوجود می آید؟
می دانیم كه جریان متناوب دارای دو سیم فاز و نول است؛ البتــه در سیم های سه فاز،سه سیم فاز و یك سیم نول وجود دارد.برخلاف سیستم برق مستقیم كه شامل دوقطب منفی و مثبت است، سیستم جریان متناوب دارای قطب مشخص است. البته دراین باره زمانی كوچك می توان ادعا كردكه جهت قطبین ثابت می شود ولی چون دائـماً در حـال تغییر است، آن را بدون قطب در نظر می گیرند.
می دانیم كه برای جاری شدن الكتریسیته، احتیاج به یك مسیر بسته داریم، این بدان معناست كه باید در یك مسیر، یك هادی، دو سرفاز و نول را به هم متصل كنند حال این هادی می تواند انسان باشد. اگـر انسان مستقیما دو سر سیم های فاز و نول را لمس كند، دچار برق گرفتگی می شود و اگر بین زمین و فاز قرارگیرد، باز مثل بالا دچار برق گرفتگی می شود. این حالت برق گرفتگـی به مراتب كمتر از حالـت فوق است.علت مرگ هم در زمان برق گرفتگی، عبـورجریان بیش از حد از بدن، از فاز به نول است و همچنین می دانیم انسان موجودی است كه تمام حركاتش (ازحركات ماهیچه های قلب گرفته تاحركت اندامهای دیگر) توسط جریانهای الكتریكی كه از مغـز صادر می شوند،انجـام می گیرد. حـال فرض كنیدكه چگونـه بدن باید جریان قوی برق شهری راتحمل كند. با اعمال چنین شوك الكتریكـی،كلیه ی اندام های حركتی به حالت انقباض می روند و مغز با این شوك از كارمی افتد.
رعایت موارد ذیل از برق گرفتگی جلوگیری می كند:
• سیم وسایل برقی باید کاملاً سالم باشند (اگر طول سیم یا دو نقطه انتهایی که به دو شاخه یا مادگی وصل شده دچار بریدگی شده باشد استفاده از آن سیم بسیار خطرناک می باشد.
• هنگام وصل کردن سیم دستگاه برقی، اول انتهای سیم (مادگی) که به دستگاه وصل میشود در محل خود نصب گردد و بعد از آن دو شاخه به پریز برق وصل شود.
• هنگام وصل نمودن دو شاخه به پریز، بدنه سخت دو شاخه را با دو انگشت بگیرید و از تماس کف دست با سیم خودداری کنید.
• هنگام بیرون کشیدن دوشاخه از پریز، اول دستگاه را خاموش کنید و سپس دو انگشت دست چپ را در دو طرف پریز قرار دهید و با دو انگشت دست دیگر قسمت سخت دوشاخه را بگیرید و از پریز برق جدا کنید (از کشیدن سیم جداً خودداری کنید)
• هنگام باز کردن درب یخچال و یا استفاده از لوازم برقی در آشپزخانه حتماً دمپایی لاستیکی بپوشید و از تماس همزمان هر دو دست به وسیله برقی و دیوارها خودداری کنید.
• هنگام شستشوی کف آشپزخانه کلیه وسایل برقی را از برق جدا کنید و سعی کنید از پاشیده شدن آب به روی وسایل برقی خودداری شود و تا زمانی که کاملاً کف آشپزخانه خشک نشده از وصل مجدد وسیله برقی به برق خودداری کنید.
• برای شستن دیوارهای آشپزخانه از پاشیدن آب خودداری کنید فقط با دستمال خیس روی دیوار بکشید و در نزدیکی پریزها و کلیدها دستمال باید فقط مرطوب باشد.
• برای تعویض لامپ ها ابتدا كلید را روی حالت خاموش قرار دهید و با استفاده از چهار پایه سالم و مناسب بنحوی که با استقرار روی آن دستها کاملاً آزاد باشد با یک دست قسمت عایق سر پیچ (هلدر) را نگه دارید و با دست دیگر لامپ را باز کنید و یا لامپ را نصب کنید.
• اگر سیم های شبکه برق که در کوچه و خیابانها روی پایه ها نصب شده اند پاره شده و روی زمین افتاده از دست زدن به آنها خودداری کنید و موضوع را به اتفاقات برق اطلاع دهید.
برق گرفتگی به شش علت رخ می دهد:
-1 تماس با سیم برقدار (فاز)
-2 تماس به سیم نول در شرایط یكسان نبودن ولتاژ در فازهای مختلف.
-3 قرار گرفتن بدن بین نول و زمین و عبور جریان مدار از بدن.
-4 تماس با بدنه برقدار شده دستگاه ها.
-5 تخلیه بارهای الكتریكی ذخیره شده در دستگاه های برقی در زمان خاموش بودن
آنها (اثر خازنی دستگاه)
-6 ایجاد اختلاف ولتاژ بین دو قسمت از بدن.