هفته نامه هفته نامه

بازگشت به صفحه کامل
« بازگشت

اقتصاد مقاومتی از حرف تا عمل (قسمت 21)

اقتصاد مقاومتی از حرف تا عمل (قسمت 21)



تهیه و تنظیم: امیر عباس امینی
حلقه نیاوران چیست و اعضای ان چه کسانی اند؟
پس از ارائه نامه چهار وزیر که از مدیران اقتصادی دولت در مجموع به حساب می ایند، می توان اینگونه تحلیل نمود که ایشان برنامه ریزان و مشاوران اقتصادی رئیس دولت نیستند، بلکه گروه دیگری که بام نام « حلقه نیاوران» شناخته شده اند، به رئیس جمهور آدرس های غلط می دهند.
برای پی بردن هر چه بهتر به اصل موضوع، ناچاریم آن سوال بنیادین را دوبار مطرح کنیم که مگر نه این است که این وزرایی که به آقای روحانی نامه نگاشته اند، خود وزیر هستند و کلیدی ترین پست های اقتصادی را در اختیار دارند؟ پس چرا باید معضلات و بحران های اقتصادی را به رئیس جمهور، طی نامه ای گزارش بدهند؟ مگر خود ای افراد در رأس امور اجرایی اقتصاد نیستند؟ این چهار وزیر که نامه مشترکی به رئیس جمهور نوشتند عبارت بودند از: علی طیب نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی. محمد رضا نعمت زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت. علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی. حسین دهقان، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.
اما حلقه نیاوران، چیست و چه کسانی اند؟ حلقه نیاوران، محفل اقتصاد دانانی است که سابقه ی گرایش به اقتصاد آزاد را در کارنامه خود دارند. این اقتصاد دانان، محفل اقتصادی خود را مدیون موسسه عالی پژوهشی نیاوران هستند. این موسسه از اواسط دهه 70 به کوشش برخی از اقتصاد دانان تکنوکرات ساخته شد. در آن زمان کمتر کسی تصور می کرد که پاتوق افراد این موسسه، روزی یکی از حلقه های اصلی اقتصاد ایران شود.
چندی بعد، یاران این حلقه، نگارش برنامه های توسعه ای در ایران را نیز بر عهده گرفتند. برنامه های اول و دوم توسعه، دستپخت این گروه از اقتصاد دانان بود و در برنامه سوم توسعه نیز ردپای دیدگاه های این حلقه چشمگیرتر شد.رهبران این حلقه، مسعود نیلی و محمد طبیبیان هستند و افرادی چون مهدی عسلی، غلامعلی فرجادی، موسی غنی نژاد و علی نقی مشایخی، محمد علی نجفی، اکبر کمیجانی و محمود سریع القلم از افراد این حلقه بشمار می روند.
این طیف فکری، بهترین روش برای هدایت اقتصادی را برقراری مکانیسم بازار می داند. نتیجه تصمیمات این گروه را می توان در شکاف طبقاتی و تورم افسار گسیخته زمان آقای هاشمی رفسنجانی دید. بسیاری معتقدند که هاشمی رفسنجانی با طناب حلقه نیاوران به چاه افتاد.
حوزه نفوذ این حلقه در بانک مرکزی و شورای اقتصادی ریاست جمهوری است. این گروه هم در نظر و هم در عمل معتقدند که مسیر اصلاحات اقتصادی با درد و رنج حاصل می شود.  و بر همین مبنا تصمیمات اقتصادی آنها موجب نارضایتی و سختی معیشت برای مردم و فعالان اقتصادی شده است.
این گروه دوبار بر مسند امور اقتصادی قرار گرفتند و در هر دو بار نیز به دلیل روشهای سختگیرانه از دولت طرد شدند. دوره اول، اوایل دهه 70 بود که به دلیل بحران ارزی و فروپاشی اعتبار اقتصاد ایران در سطح بین الملل، آقای رفسنجانی ترمز این گروه را کشید و در سال 74 اقتصاد ایران را با تورم 49 درصد از این گروه تحویل گرفت. آثار نابجای این گروه آنقدر مُخَرِّب بود که منجر به برخی آشوب های اجتماعی  شورش های مردمی شد. اما دومین دوره که این گروه بر مَسند قدرت نشست.   در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی بود که پس از سه سال خاتمی متوجه شد، سیاستهای اقتصادی این حلقه همراه با افزایش نارضایتی اقتصادی است و بر همین مبنا در سال 79 ، این گروه را از میان اعضای اقتصادی دولت اخراج و بدنه ی خود را با تیم محمد ستاری فرشکل داد.
حالا این سومین بار است که حلقه ی نیاوران که بر مبنای تفکر نئو لیبرالیسم، سیاستهای خود را برای اقتصاد طراحی می کند، باز اقتصاد را به لبه پرتگاه کشانده است و صدای اعتراض همگان را در آوردند به طوری که افرادی از درون دولت علیه این سیاستها، قیام کردند و با اعلام خطر بحرانهای اجتماعی، این تصمیم گیری ها را رئیس جمهور گوشزد کردند.