نمایش خبر نمایش خبر

عدم توجه به ابنیه تاریخی بافق و نابودی آن

عدم توجه به ابنیه تاریخی بافق و نابودی آن



به گزارش هفته نامه افق کویر، به مناسبت ۲۸ اردیبهشت ماه روز جهانی موزه و هفته میراث فرهنگی خبرنگار این نشریه، گفتگویی با مهندس" بهنام تشکری" دارای مدرک معماری و طراحی شهری و یکی از فعالین در عرصه میراث فرهنگی استان یزد انجام داد ه است که در ادامه می خوانید:
افق کویرقدیمی ترین اثری که در بافق وجود دارد چه اثری است؟ و چه شاخصه منحصر به فردی در خود جای داده است؟
قدیمی ترین بنا از نظر من قلعه "بهرام آباد"معروف به "قلعه کافر" یا "قلعه دشت خون" است. خرابه ای که در جوار کوره آجرپزی قدیمی مرحوم حاجی محمد تشکری قرار گرفته است، به نظر من قدمت آن بنا به پیش از اسلام برمی گردد؛ دلیل این ادعا، خشت هایی است که در پایه های بنا به کار رفته و به لحاظ اندازه و شکل مشابه خشت های قلعه اردشیر کرمان است، همچنین از نظر نسبت طولی و عرضی مشابه بنا قلعه "خورمیز مهریز" است و این دو بنا یعنی قلعه "اردشیر کرمان" و قلعه خورمیز" مربوط به دوران ساسانی می باشد. همچنین راجع به قلعه کافر، باید مطالعات مختلفی انجام شود.

اگر بخواهیم بنای شاخصی معرفی کنیم، مجموعه باغ ها یا خانه باغ های شهر بافق را باید به عنوان مجموعه شاخص در نظر بگیریم؛ از آنجایی که مجموعه باغ های ایرانی ثبت یونسکو شده است؛ قاعدتاً خانه باغ هایی که در شهر بافق دارای قدمت بوده، جزئی از همین ثبت جهانی هستند؛ اما بعضاً نادیده گرفته شده و در حال تخریب و نابودی می باشند.
همان طورکه مستحضر هستید فرهنگ خانه باغ سازی مربوط به دوره زندیه، صفویه و قاجاریه است و تاکنون نیز ادامه داشته است و هر شخص تمایل دارد خانه باغ مربوط به خودش را داشته باشد؛ اگر مراجعه به نقاط مختلف شهر داشته باشید؛ مخصوصاً مکان هایی که دارای نخلستان هست آنجا عمارت های منفرد یا بقایایی از این عمارت ها را مشاهده می کنید که مربوط به خانه باغ ها در گذشته بوده است؛ برای مثال شاخص ترین باغ عمارت در منطقه "هنیه بافق" می باشد؛ بنابراین ساخت خانه باغ ها در گذشته در شهرستان بافق از صفویه می تواند جز ویژگی های خیلی مهم شهرستان باشد؛ اگر بررسی جامع و مقاله ای راجع به آن انجام شود، می تواند به ما کمک کند تا متوجه شویم نیاکان ما از کجا آمده و ریشه معماری شهرستان بافق بر اساس کدام معماری ایران شکل گرفته است؛ متأسفانه در حال حاضر تعداد زیادی از این خانه باغ ها نابود و یا در حال نابودی هستند، برای مثال " باغ زندیه یا" باغ کوچکو" را سال گذشته تخریب کردند.
همچنین بنای منحصر به فرد "مسجد جامع کبیر بافق" را داریم که این مسجد دارای گودال باغچه ای است که گودال باغچه هست مدرسه بوده و بعد از آن مسجد وجود دارد که از این نمونه در ایران اندک است و نمونه شاخص در شهرستان بافق می باشد که مهجور مانده است و نمونه خیلی شاخص تر"مسجد آقا بزرگ" در کاشان مربوط به دوره قاجار است؛ اگرچه مسجد جامع بافق مربوط به دوران صفویه است و دارای قدمت زیادی بوده با این وجود خیلی مهجور مانده است.
افق کویر: آیا به عنوان یک فعال فرهنگی موافق با ساخت سر تندیس توسط شهرداری در میادین بافق هستید؟
تندیس ها عناصر هویت بخش معماری و شهرسازی یک شهر را نسبت به شهر دیگر متمایز می کند و از این دیدگاه وجود تندیس و مجسمه ها از مشاهیر و اشخاص مهم شهر می تواند؛ علاوه بر این که در جریان پوستر سازی و کارهای گرافیگ ما را نسبت به شهرهای دیگر متمایز و حالت برندی برای شهر بافق به وجود آورند، به غیر از آن مردم شهر را نسبت به اجزا و عناصر هویت بخش خودشان مطلع می کند.
افق کویر: در صورت کاوش در تپه های قاضی میرجعفر (بافق) آیا می توان چیزی بدست آورد؟
راجع به تپه های قاضی میر جعفر(ع) یا هر کدام از محوطه های باستانی، تیم باستان شناسی باید روی تپه های بکر(دست نخورده)زمین کار کند، باید این نکته را مد نظر داشت باستان شناسان در مکانی کار می کنند که دست نخورده باشد و هر گونه تداخل لایه های تاریخی به صورت لایه های خاک باعث می شود از نظر باستان شناسان آن منطقه دیگر به کارشان نیاید؛ در صورت کاوش قطعاً اجسامی پیدا می کنیم کما این که بچه های میراث هم در مورد آن صحبت هایی از سفال های مختلف نزدیک به دوره سلجوقی کردند؛ اما مستند نیست؛ قطعاً تالایه ها شکافته نشود و بررسی های میدانی به وسیله دستگاهای ژئوفیزیک انجام نگردد، نمی توان گفت در تپه های قاضی میرجعفر(ع) جسم یا اجسامی به دست می آید؛ ولی لااقل به ما کمک می کند تا متوجه شویم آن منطقه را باید به سمت توسعه برد و یا برای امر باستان شناسی و میراث فرهنگی از آن محافظت کرد.
به نظر بنده یک بار باید تصمیم گیری در حوزه تصمیمات مدیران شهری انجام بگیرد تا تیم باستان شناسی وارد کار شوند؛ اگر از نظر آنها لایه های زیرین ارزش ندارد در اختیار شهر و مراجع مختلف برای بحث های توسعه شهر قرار دهند؛ اگر منطقه مهمی است، باید بودجه بگذارند و کاوش کنند؛ اما تجربه می گوید با توجه به بازدیدهای که از منطقه صورت گرفته احتمالاً یک لایه تاریخی اسلامی هست و آن هم در حد روستای توسعه یافته بوده است.

افق کویر: آیا می توان برای اشیا قیمتی امام زاده موزه ای بنا کرد ؟
در رابطه با اشیاء قیمتی امامزاده عبدا…(ع) من نقل قول می کنم."یکی از متولیان امامزاده عبدا…(ع) تعریف می کرد، راجع به یک سری آثار مانند" سپرمربوط به نادر شاه افشار" وقف نامه ای داشته که پیشکش آثار مقدس امامزاده عبدا… (ع) بوده و در اتاقی مهر و موم شده است"، ولی بنده به چشم مشاهده نکرده و نقل قول می کنم و مستند نیست؛ اما از مواردی که می توانیم بگوییم توسعه پیدا کرده توجه به فرهنگ و مسائل فرهنگی است. احداث موزه به عنوان یک عنصر هویتی می تواند در شهر بافق در مقیاس محلی وجود داشته باشد و وجود آن برای شهرستان مثبت است؛ ولی داشته های معماری در بافت تاریخی شهر بافق که به صورت پراکنده هستند بیشتر احتیاج به حفظ شدن دارد؛ یعنی شهرداری و نهادهای مرتبط؛ اگر سعی کنند این آثار را بیشتر تملک کنند یا در حفظ و نگهداری بنا به مالک آن کمک کنند نمونه های بهتری برای حفظ شدن و سرمایه گذاری کردن هستند.
همچنین می توان با حفظ کردن ابنیه و بافت تاریخی شاخصی که در روستاهای اطراف شهر بافق مثل "شادکام"،" قطرم" ،" بادجگان" و… داریم و سوق بودجه ها به آن سمت یک موزه در مقیاس محلی احداث و مجموعه خود را تکمیل کنیم.

محمد حسین تشکری