متأسفانه اخلاق و رذیله ناپسندی که بالاخص در شهرهای کوچکتر با آن مواجه هستیم افشای راز مردم می‌باشد .
کسی که راز دار نیست و اسرار مردم را فاش میکند گرفتار رذیله اخلاقی و معاشرتی شده است ظریفی میگفت راز فاش شده مثل یک زندانی گریخته از زندان است که بازگرداندن وی به بازداشتگاه بسیار دشوار است و به تعبیر زیبای امیر مومنان علی علیه السلام راز تو اسیر توست اگر آشکارش ساختی تو اسیر آن شده ای.
برخی از مردم به سادگی رازهای خود و دیگران را افشا می‌کنند و پیامدهای منفی آن را نمی سنجند و به قول سعدی خاموشی به که ضمیر دل خویش به کسی گویی و گویی که مگوی.
بنابراین رازداری یکی از صفات پسندیده ای است که در روابط اجتماعی باعث اعتماد و اطمینان و حسن نیت دیگران نسبت به شخص رازدار می شود.
اگرچه انسان در مواقعی فقط می تواند راز خویش را با شخصی امین و محرم اسرار در میان بگذارد و درد دل کند تا روح و جان او سبک شود یا با پشتبانی وی دلگرم و آرام شود ولی هیچ کس حق ندارد راز دیگران را برای احدی بازگو کند.
بنابراین راز داری بر دو گونه است یکی این است که شخص اصلاً و ابداً حق ندارد که راز دیگران را فاش سازد و از طرفی در خصوص اسراری که مربوط به خودش می شود اصل بر این است که در خصوص اسرار خودش هم رازدار باشد مگر اینکه راز شخصی خود را آن هم هنگام ضرورت فقط و فقط باشخص امین و محرم اسرار در میان بگذارد در هر صورت باید صندوق اسرار باشد .
افشای اسرار نشانه ضعف نفس و سستی اراده است و عکس آن اینکه کتمان راز دلیل کرامت نفس است و رازداری ظرفیت و توانمندی یک انسان را می رساند لذا همانطور که باید ظرفیت نگهداری از راز خودمان را داشته باشیم و آن را پیش دیگران بازگو نکنیم باید رازی را هم که کسی با ما در میان گذاشته و یا ما به هر طریقی به آن دست پیدا کردیم باید نگهبان و امین آن راز باشیم و آن را به احدی در میان نگذاریم و افشای راز ننماییم.
اینکه چرا اشخاص راز و اسرار دیگران یا حتی راز خود را فاش می سازند و برای خود و دیگران گرفتاری ایجاد می کنند و چه بسا در این خصوص شکایت و پرونده در محاکم قضایی تشکیل می شود، می‌توان به چندین عامل اشاره کرد.
عامل اول: کمبود شخصیت و ضعف نفس عاملی است که منجر به افشای اسرار میگردد،اشخاصی که این کمبود شخصیت را دارند برای اینکه نظر حاضران را به خود جلب و ضعف نفس خود را جبران کنند حاضر می شوند رازهای دیگران را برملا و فاش سازند.
دومین عامل: دومین عامل که موجب افشای سر میشود داشتن دوستان و رفیقان است ، شخصی که راز خودش یا دیگری را نزد دوستش فاش میسازد بر این تصور است که دوستش شخصی امین و راز نگه دار است در صورتی که تجربه نشان داده هر رازی را که با دوستی در میان گذاشته شده آن دوست هم برای خود دوستانی داشته و آن راز را با دوست خود در میان گذاشته و ظرف چند روز رازی که بین دو نفر بوده اکنون ده‌ها نفر از آن مطلع شده اند
سومین عامل: سومین عامل افشای راز این است که اشخاصی برای جلب توجه زیاد حرف میزنند و از هر دری سخن می گویند و این پرحرفی ناخواسته باعث میشود که اشخاص اسرار و راز خود و دیگران را نزد دیگران فاش سازند .
چهارمین عامل: چهارمین عامل که در افشای اسرار بسیار اتفاق می افتد و می‌توان آن را مهمترین دلیل افشای راز برشمرد دشمنی و خصومت با دیگری است و این دشمنی باعث میشود که شخص رازی را که از طرف مقابل نزدش بوده برای اینکه به وی ضربه بزند آن راز را فاش سازد.
افشای راز _جرم__مجازات
در خصوص افشای اسرار مردم در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است و مبنای جرم انگاری افشای راز این است که همانگونه که جسم انسان از حرمت و کرامت برخوردار است و اشخاص حق ندارند به آن صدمه بزنند ، روح و روان و آبروی انسان نیز دارای ارزش و احترام است به طوری که با رعایت رازداری و فاش نکردن اسرار مردم امنیت و سلامت جامعه حفظ می‌شود لذا قانونگذار در ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی افشای اسرار واطلاعات شخصی افراد را جرم دانسته و برای آن مجازات حبس و جزای نقدی تعیین کرده است همچنین افشای اسرار خصوصی اشخاص در فضای مجازی نیز طبق ماده ۱۷ قانون جرائم رایانه ای برای آن مجازات حبس و جزای نقدی تعیین شده است و حتی برای تهدید به افشای اسرار نیز مجازات تعیین شده است.
لذا بر اساس آموزه های دینی و اخلاقی و انسانی و از طرفی برای این که موجبات حفظ امنیت و سلامت روان جامعه را فراهم شود و یا این که شخص تحت تعقیب قضایی و کیفری قرار نگیرد باید حریم خصوصی افراد در این خصوص رعایت شود و در مراقبت از اسرار و راز و اطلاعات شخصی مردم به جد مراقبت نمود.
بهتر است نه زبانی بود برای گفتن راز دیگران و نه گوشی بود برای شنیدن اسرار خلق خدا از زبان دیگری.

حسام الدین نعیمی بافقی
وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی